Меҳнат ҳуқуқининг предмети одамларнинг моддий

i
bgasol
i
sh.
Тунгииш вақти.Меҳнаткодексининг122-
моддасигакўрасоат22-
00дантосоат6-
00гача
бўлганвақттунгивақтдебҳисобланади.Агарходим учунбелгиланганкундаликиш (
смена)
муддатинингкамидаярмитунгивақтгатўғрикелса,тунгииш вақтимуддатибирсоатга,иш
ҳафтасимуддатиҳамшунгамувофиқравишдақисқартирилади.Ишлабчиқаришшароитларига
кўразарурбўлганҳолларда,хусусанишлабчиқариш узлуксизбўлганжойларда,шунингдекбир
кундам олинадиганолтикунликиш ҳафтасишароитидасменабўлибишланаётганжойларда
тунгииш муддатикундузгииш муддатигатенглаштирилади,янибундайҳоллардаиш вақти
қисқартирилмайди.Ногиронларнитунгивақтдагиишларгажалбқилишгауларнингрозилиги
билангина,башартиуларучунбундайишлартиббийтавсиялардатақиқланмаганбўлса,йўл
қўйилади.Ҳомиладор аёлларни ваўн тўртёшгатўлмаган боласи (
ўн олти ёшгатўлмаган
ногирон боласи) бор аёлларни уларнинг розилигисиз тунги ишларга жалб этишга йўл
қўйилмайди.Шубиланбиргаҳомиладораёлларниваучёшгатўлмаганболасибораёлларни
тунги ишларга жалб қилишга бундай иш она ва боланинг соғлиғи учун хавф 248
туғдирмаслигинитасдиқловчитиббийхулосабўлгантақдирдагинайўлқўйилади.Ўнсаккиз
ёшгатўлмаганшахсларнитунгиишларгажалбэтишумумантақиқланади

---

27.Dam ol
i
shvaqt
it
ushunchasivat
ur
l
ar
i
.
Дамолиш вақтидегандаходиммеҳнатвазифаларинибажаришданҳолибўлганвабундануўз
ихтиёригакўрафойдаланишимумкинбўлганвақтназардатутилади.Дам олиш вақтигаоид
халқаронормавастандартларБирлашганМиллатларТашкилотитомониданқабулқилинган
универсал халқаро ҳуқуқий ҳужжатларда (
Инсон ҳуқуқлари умумжаҳон Декларацияси,
Иқтисодий,ижтимоий ва маданий ҳуқуқлар тўғрисидаги,Сиёсий ва фуқаролик ҳуқуқлари
тўғрисидагиХалқаропактларвабошқалар)
,ХалқаромеҳнатташкилотинингКонвенцияларида
мустаҳкамланган.ЎзбекистонРеспубликасимазкурхалқароҳуқуқийҳужжатлариштирокчиси
сифатидаўзинингмеҳнатқонунларини,жумладан,дамолиш вақтигаоиднормалариниуларга
мувофиқлаштиргандир.Дам олиш вақти корхона ва ташкилотларда ёлланиб ишлайдиган
фуқаролар
учун
белгиланган
конституциявий
кафолатдан
иборатдир. Зероки,
Конституциямизнинг38-
моддасига кўра:“
Ёлланиб ишлаётган барча фуқаролар дам олиш
ҳуқуқигаэгадирлар.Иш вақтиваҳақтўланадиганмеҳнаттаътилинингмуддатиқонунбилан
белгиланади”.Дамолиш вақтиходимнингишлабчиқариш жараёнидасарфлаганжисмонийва

---

ақлий-
руҳийқувватинитиклаболиши,шахссифатидакамолтопиши,оилавийишларҳамда
шахсий ҳаёти билан машғул бўлиши учун зарур.Иш вақти ходимнинг ўзи ва оиласи
фаровонлигинитаъминлаш учункераклимаблағишлабтопиш воситасибўлганисабаблиу
инсон ҳаётида иккиламчи аҳамиятга эга ва шусабабли иш вақтини чекланганлиги унга
тўлақонли ҳаёт кечириш имконини беради.Дам олиш вақтига эга бўлиш ҳуқуқи инсон
ҳуқуқларнинг энг муҳимларидан бири бўлиб,конституция ва меҳнат қонунлари билан
кафолатланади.254Дамолиш ҳуқуқигабўлганҳуқуқваунингкафолатларифақаткорхонава
ташкилротлардаёлланиб,ходиммақомигаэгабўлганиҳолдамеҳнатқилувчимеҳнаткашларга
тааллуқлибўлиб,меҳнатфаолиятинингбошқашаклларида(
тадбиркор,эркинижодкишиси
меҳнати,фуқароликҳуқуқийшартномаларасосидагимеҳнат,ўзиниўзииш билантаъминлаш
соҳасидаги меҳнат ва бошқалар) дам олиш вақти қонун ҳужжатлари билан тартибга