Меҳнат ҳуқуқининг предмети одамларнинг моддий

Қирқ соатликиш ҳафтаси тўғрисида”ги 1935 йилги 47-
Конвенция,Ҳақтўланадигантаътилтўғрисидаги1936йилги52-
Конвенцияси,иш вақтигаоид
Тавсиялари,бошқануфузлихалқароташкилотларнингхалқароҳуқуқийҳужжатлариэталон
бўлиб хизмат қилади.Иш вақтининг давлат томонидан чегаралаб қўйилиши ёлланиб
ишлайдиганходимларучунмеҳнатсоҳасидагимуҳимкафолатларданбирибўлишибиланбирга
айнипайтдаянақуйидагимақсадларникўзлайди:-биринчидан,иш вақтиниқисқртирилган
нормаларини белгиланиши йўли билан кўпроқ фуқароларни иш билан вамуносиб турмуш
кечириш учун зарур бўлган маблағлар билан таъминланишларига эришиш;-иккинчидан,
ёлланмамеҳнатқилувчиходимнингҳаётивасаломатлигиниузоқдавом этадиганинтенсив
меҳнатнингжисмонийҳамдаруҳийтаъсиридан,зўриқишданҳимояқилиш;-учинчидан,касб
касалликлари юзберишини,ишлаб чиқаришда авариялар юзберишининголдини олиш;-
тўртинчидан,ходимгадамолиши,ўзшахсийҳаётиҳақидақайғуриши,оилавийҳаёткечириши,
сарфлаганжисмонийваақлийкуч-
қувватиўрнинитўлдириболишиучуншароитяратиш,шахс
сифатидакамолтопишинитаъминлашкабилар.
Меҳнатқонунчилигига кўра иш вақти икки асосий гуруҳга ажратилади.Булар нормал ва
қисқартирилганиш вақтиданиборатдир.Нормалиш вақтимеҳнатшароитларибелгиланган
стандартталабларигамосбўлганқулайванормалишлар,касбларданормалиш вақтижорий
қилинадиваунингмуддатиҳафтасигақирқсоатданошмаслигикерак.Бундаҳафталикиш
вақтиўлчовбирлигибўлибхизматқиладиваишвақтинингкунлик(
сменалик)
,ойликвайиллик
нормалмуддатлариҳафталикишвақтинормасигаасосланилганиҳолдаҳисоблабчиқарилади.
Қисқартирилган иш вақти. Қисқартирилган иш вақти ишлаб чиқаришнинг зарарли
омилларидан ходимлар ҳаёти васаломатлигини муҳофазақилиш мақсадидақонун билан
белгилабқўйилгандир.Меҳнаткодексининг116-
моддасигакўраайрим тоифадагиходимлар
учунуларнингёши,соғлиғиҳолати,меҳнатнингшартлари,меҳнатвазифаларинингўзигахос
хусусиятлари ва ўзга ҳолатларни инобатга олиб,меҳнат тўғрисидаги қонунлар ва бошқа
нормативҳужжатлар,шунингдекмеҳнатшартномасишартларигабиноанмеҳнатгатўланадиган
ҳақникамайтирмасдан,ишвақтинингқисқартирилганмуддатибелгиланади.

---

Тўлиқсизишвақти.Тўлиқсизишвақтидегандабелгилабқўйилганиданкамроқвақтдавомида
ишлашгакелишилганиш вақтирежиминазардатутилади.Меҳнаткодексининг119-
моддасига
кўраходим биланиш берувчиўртасидагикелишувгабиноанишгақабулқилиш чоғидаҳам,
кейинчаликҳамтўлиқсизишкуниёкитўлиқсизишҳафтасибелгилабқўйилишимумкин.
Тунгииш вақти.Меҳнаткодексининг122-
моддасигакўрасоат22-
00дантосоат6-
00гача
бўлганвақттунгивақтдебҳисобланади.Агарходим учунбелгиланганкундаликиш (
смена)
муддатинингкамидаярмитунгивақтгатўғрикелса,тунгииш вақтимуддатибирсоатга,иш
ҳафтасимуддатиҳамшунгамувофиқравишдақисқартирилади.
22.I
shvaqt
i
ni
ngnor
malmuddat
i
.
Меҳнатқонунчилигига кўра иш вақти икки асосий гуруҳга ажратилади.Булар нормал ва
қисқартирилганиш вақтиданиборатдир.Нормалиш вақтимеҳнатшароитларибелгиланган
стандартталабларигамосбўлганқулайванормалишлар,касбларданормалиш вақтижорий
қилинадиваунингмуддатиҳафтасигақирқсоатданошмаслигикерак.Бундаҳафталикиш
вақтиўлчовбирлигибўлибхизматқиладиваишвақтинингкунлик(
сменалик)
,ойликвайиллик
нормалмуддатлариҳафталикишвақтинормасигаасосланилганиҳолдаҳисоблабчиқарилади.
Иш вақтинормаларинингмиллиймеҳнатқонунчилигимиздабелгиланишидаХалқаромеҳнат