Международный научно-образовательный

BAHOLASH MEZONLARI
Nomzodlarning jismoniy tayyorgarlik darajasini aniqlash bo‘yicha sinov natijalari “5” ballik tizimda quyidagi mezonlar asosida baholanadi.

Mashqlar nomi	Bajarish ko‘rsatkichi	Sinov natijalarini baholash mezonlari
		5 ball	4 ball	3 ball	0 ball
Qizlar
kuch ishlatish mashqi	marta	10	8	6	6 dan kam

№	Sinov mashqlari		Natijalar va bahs
			qizlar
			5		4		3
1	Chalqancha to‘shakda yotgan holda gavdani 900 gacha ko‘tarish (1daqiqa)		30		25		20
2	Polda qo‘l bilan tayanib qo‘llarni bukish va yozish		-		-		-
3	Gimnastik o‘rindig‘iga qo‘llar bilan tayanib qo‘llarni bukish va yozish		13		10		7
№	Sinov mashqlari	Natijalar va bahs
		qizlar
		5		4		3
1	Chalqancha to‘shakda yotgan holda gavdani 900 gachako‘tarish	30		25		20
2	Polda qo‘l bilan tayanib qo‘llarni bukish va yozish	-		-		-
3	Gimnastika o‘rindig‘iga qo‘llar bilan tayanib qo‘llarni bukish va yozish	13		10		7-8

1 – bosqichlar uchun gimnastika amaliyotidan o‘quv mezonlari


2 – bosqichlar uchun
gimnastika amaliyotidan o‘quv mezonlari
3 – bosqichlar uchun gimnastika amaliyotidan o‘quv mezonlari

№	Sinov mashqlari	Natijalar va bahs
		qizlar
		5	4	3
1	Chalqancha to‘shakda yotgan holda gavdani 900 gacha ko‘tarish	40	35	30
2	Polda qo‘l bilan tayanib qo‘llarni bukish va yozish	-	-	-
3	Gimnastika o‘rindig‘iga qo‘llar bilan tayanib qo‘llarni bukish vayozish	15	12	8

Kuch ishlatish mashqlari kompleksi.

59. 
    Nomzod tomonidan kuch ishlatish mashqlari kompleksini bajarishda 1 daqiqa ichida 2 ta mashq uzluksiz bajariladi.
    

Har bir mashqni bajarish uchun 30 soniyadan vaqt ajratiladi.
Birinchi mashqni bajarish uchun ajratilgan 30 soniya vaqt tugaganligi e’lon qilinganda, nomzod darhol ikkinchi mashqni bajarishga kirishadi.
Quyidagilar birinchi mashqni bajarishga qo‘yiladigan talablar hisoblanadi: chalqancha yotiladi;
qo‘llar belda, tizzalar bukilmagan holda oyoqlar to‘piq qismidan boshqa odam yordamida ushlanadi;
dastlabki holatdan gavda oldinga ko‘tarilib, qo‘llar oyoq uchiga tekkandan so‘ng, dastlabki holatga qaytiladi.
Ushbu mashqni bajarish vaqtida tizzalarni bukish va sherik tomonidan oyoqlarni qo‘yib yuborish taqiqlanadi.
Quyidagilar ikkinchi mashqni bajarishga qo‘yiladigan talablar hisoblanadi: tayanib yotiladi, qo‘llar yelka kengligida tizzalar bukilmagan holatda bo‘ladi;
qo‘llar bukilib yoziladi (bunda bel hamda yelka qismlari birgalikda va tekis tushib chiqishi
shart);
qo‘llar bukilib tana yerga nisbatan parallel holatga keltirilgandan so‘ng, dastlabki holatga
qaytiladi.
Ushbu mashqni bajarish vaqtida qo‘llar chala bukilib yozilishi, bel va yelkalar har xil tushib chiqishi, tizzalarning yerga tegishi taqiqlanadi.

59. 
    Nomzod tomonidan bajarilgan kuch ishlatish mashqlari kompleksi quyidagicha baholanadi:
    

34 marotaba va undan ortiq bajarilganda — 10 ball; 32 — 33 marotaba bajarilganda — 7 ball;
28 — 31 marotaba bajarilganda — 5 ball;
1 — 27 marotaba bajarilganda yoki umuman bajarilmaganda — 0 ball.

Mashqlar nomi

Sinov natijalarini baholash mezonlari

	Bajarish ko‘rsatkichi	5 ball	4 ball	3 ball	0 ball
Qizlar
1-bosqich
kuch ishlatish mashqi	marta	10 ta va undan yuqori	8-9	6-7	1-5
2-bosqich
kuch ishlatish mashqi	marta	11 ta va undan yuqori	9-10	7-8	1-6
3-bosqich
kuch ishlatish mashqi	marta	12 ta va undan yuqori	10-11	8-9	1-7

Mashqlar nomi	Bajarish ko‘rsatkichi	Sinov natijalarini baholash mezonlari
		5 ball	4 ball	3 ball	0 ball
Qizlar
1-bosqich
kuch ishlatish mashqlari kompleksi	marta	26 marotaba va undan ortiq	24— 25	21 — 23	1 — 20
2-bosqich
kuch ishlatish mashqlari kompleksi	marta	30 marotaba va undan ortiq	28 — 29	24 — 27	1 — 23
3-bosqich
kuch ishlatish mashqlari kompleksi	marta	34 marotaba va undan ortiq	32 — 33	28 — 31	1 — 27

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO'YXATI

1. 
   Abdullaev A.A, Xonkeldiev Sh.X. Jismoniy tarbiya nazariyasi va usuliyati. Toshkent 2006 y.
   
2. 
   Abdullaev A.A, Xonkeldiev Sh.X. Bolalar va o'smirlar jismoniy tayyorgarligining tuzulishi. - Respublika ilmiy amaliy materiallari. Farg'ona 2005 y.
   
3. 
   Raximov X., Mirzaev S. Jimo niy tarbiya va sportda ilmiy uslubiy faoliyatning matematik statistika asoslari. Namangan 2005
   
4. 
   Usmonxo'jaev T.S, Seytxalilov E.A., Mahkamjanov K.M., Toirova M.T., To'xtashev I.H., Qurbanov S.N. Jis mo niy tarbiya fanidan o'rta maxsus kasb- xunar kollejlari uchun o'quv dastur. Toshkent 2006 y.
   
5. 
   Usmonxo'jaev T., Tursunov O'. Jismoniy tarbiya nazariyasi va uslubiyoti. Toshkent 2004 y.
   
6. 
   Xonkeldiev X.Sh., Mo'minov B.N. O'quvchi yoshlar va talabalarning sport tayyorgarligi. Farg'ona 2006 y.
   
7. 
   Maxkamjonov K. M., Salomov R.S., Yo'ldoshev K. K., Abdiev A. N. Umumta'lim maktablari kun tartibida jismoniy sog'lomlashtirish tadbirlarini tashkil qilish metodlari. Toshkent-1989. 22 b.
   
8. 
   Salomov R. S., Ro'zioxunova M. M. Jismoniy tarbiya nazariyasi va uslubiyati. T., 1995. 102 b. (Metodik qo'llanma).
   
9. 
   Usmonxo'jaev T. S. Maktabda jismoniy tarbiya darslari. // Fan sportga. Toshkent. 1998. № 1. 42-44 b.
   
10. 
    O'zbekiston Respublikasi umumta'lim maktablarining I-XI sinf o'quvchilari uchun jismoniy tarbiya dasturi. Toshkent - 1998. 89 b.
    
11. 
    www.Ziyonet.uz
    

ФИО автора: Toshkent shahar Sergeli tumani 305-maktab boshlang'ich sinf o'qituvchisi Akbaraliyeva Madina Abduraimovna
Название публикации: «BOSHLANGʻICH SINFLARDA SIFAT O'QITISH METODIKASI»

Annotstsiya.Quyidagi maqolada boshlangʼich sinflarda sifat o'qitish metodikasi haqida fikr-mulohazalar bildirildi.

Kalit soʻzlar: sifat,ta'lim, leksik, predmet,qanday, ot,gap, orttirma daraja
Ona tili darslarida so‘z turkumlarini o‘rgatish jarayonida o‘quvchilarda tanqidiy fikrlashni shakllantirishga zamin yaratuvchi, quyidagi berilgan didaktik topshiriqlar fan bo‘yicha bilimlarni mustahkamlaydi, shu bilan birga pedagogikadagi fanlararo bog‘liqlik masalasini ham ijobiy hal qiladi:
Boshlang‘ich sinflarda sifatni o‘rganish tizimi izchillik bilan soddadan -murakkablashib boradi.
1-va 2-sinflarda o‘quvchilar sifatni leksik ma’nosini kuzatadilar. Sifatga qanday?, qanaqa? so‘rog‘ini berishni o‘rganadilar. 3-sinfda sifat so‘z turkumi sifatida o‘rganiladi. 4-sinfda ilgari o‘rganilganlar takrorlanib, grammatik materialga bog‘liq holda orttirma darajadagi sifatlarning yozilishi o‘rgatiladi.
Boshlang‘ich sinflarda sifatni o‘rganish metodikasi uning lingvistik xususisyatlariga asoslanadi. Sifat predmetning belgisini bildirib, uni ot bilan bog‘liq o‘rganishni talab qiladi. 1-sinfdanoq o‘quvchilar e’tibori sifatning otga bog‘lanishini aniqlashga qaratiladi. O‘quvchilar predmetning belgisini aytadilar, ularda so‘roq yordamida gapda so‘zlarning bog‘lanishini aniqlash ko‘nikmasi o‘stiriladi, bunda ot va sifatdan so‘z birikmasini ajratadilar. Keyingi sinflarda bu bog‘liqlik aniqlashtiriladi va boshlang‘ich sinflarda sifatlarning xususiyatlari ustida ishlashni leksik va grammatik yo‘nalishda olib borish talab etiladi.
Sifat mavzusi boshlang‘ich sinflarda quyidagi izchillikda o‘rganiladi: sifat bilan dastlabki tanishtirish (1-2-sinf);
sifat haqida tushuncha berish (3-sinf);
shu grammatik mavzu bilan bog‘liq holda ayrim sifatlarning yozilishini o‘zgartirish (4- sinf).
Sifatni uch bosqichda o‘rgatiladi. Avval, birinchi bosqich (1-2-sinf)da o‘quvchilarga predmetning belgilarini, ularga savol berishni o‘rgatiladi. Masalan, biron predmet rasmini kuzatish orqali belgilarini aniqlash: koptok rasmini ko‘rsatib, qanday koptok?- savoliga o‘quvchilar rasmdagi koptok belgilarini aniqlab, aytadilar, qizil, katta, dumaloq, chiroyli, kabi. Bundan tashqari sinfda, umuman atrofda o‘quvchilarni o‘rab turgan predmetlarning belgilarini aniqlash va bu predmetlar bir-biri bilan ana shu o‘ziga xos belgilari orqali farq qilishlarini misollar bilan tushuntiriladi. Shunday mashqlardan so‘ng, o‘quvchilar xulosa chiqaradilar, ya`ni predmet belgisini bildirgan so‘zlar qanday? qanaqa? so‘roqlariga javob bo‘ladi.
O‘quvchilarni predmet belgisini bildirgan so‘zlarni nutqimizdagi ahamiyatini anglashlarini samarali o‘zlashtirishlari uchun sifat ko‘p uchraydigan matnlarni o‘qib, sifatlarini ajratish va turli didaktik o‘yin, topshiriqlardan foydalanish maqsadga muvofiqdir. Masalan, kalaster usulidan foydalanilsa …
Ikkinchi bosqich (3-sinf)da o‘quvchilar nutqini yangi sifatlar bilan boyitish va ularda “sifat” tushunchasini shakllantirib, sifatlardan nutqda unumli foydalanish ko‘nikmasi o‘stiriladi. Bunda o‘quvchilarning “predmet belgisi” degan tushunchasi umumlashtirilib, uning xususiyatlarini so‘z turkumi sifatida o‘ziga xos ko‘rsatkichlarini
a) predmet belgisini bildiradi; b) qanday? qanaqa? so‘rog‘iga javob bo‘ladi, v) gapda otga bog‘lanib, shu ot bilan so‘z birikmasi hosil qiladi, d) gapda ikkinchi darajali bo‘lak vazifasida keladi o‘rgatiladi. Bu sinfda o‘quvchilar og‘zaki va yozma ijodiy ishlarga katta o‘rin beriladi. O‘quvchilarni sifatning leksik ma’nosi haqidagi tushunchalarini chuqurlashtirish va predmetni har tomonlama tasvirlash malakasi o‘stiriladi.
Sifat haqidagi bilimlarni takomillashtirish, o‘quvchilarda og‘zaki va yozma nutqda sifatlardan aniq, o‘rinli foydalanish ko‘nikmasini o‘stirish bilan bog‘liq holda –roq
qo‘shimchasi bilan qo‘llangan sifatlarni va ko‘m-ko‘k, yam-yashil kabi sifatni to‘g‘ri yozish malakasini uchinchi bosqichda ya`ni 4-sinfda shakllantiriladi.
O‘quvchilarda sifat – so‘z turkumiga oid olgan bilimlarini shakllantirish va mustahkamlashda ham didaktik topshiriqlardan foydalanish ta`lim-tarbiya samaradorligini oshirish va mustaqil fikrlovchi shaxsni shakllantirishda alohida o‘rin tutadi. Boshlang‘ich sinflarda sifat – so‘z turkumini o‘rgatishda quyidagi didaktik o‘yin topshiriqdan foydalanish mumkin. Bu topshiriqda berilgan predmetlarga ularga tegishli bo‘lgan, ya`ni, sifatlarini bildiruvchi so‘zlarni ko‘rsatkichli chiziqcha bilan birlashtirib chiqadilar. Bunday o‘yin-topshiriqlardan dam olish daqiqasida ham foydalanish mumkin. O‘quvchilar bunday topshiriqlarni bajarish jarayonida yanada faollashadilar va fikrlab, ba`zi sifatlarni berishda o‘zaro baxslashadilar. Bu bilan ularda olingan bilim mustahkamlanish bilan bir qatorda tanqidiy fikrlash, o‘z fikrini himoyalash kabi malakalar shakllantiriladi.

Foydalanilgan adabiyotlar:

Abdurahmonova N., O’rinboyeva L. Ona tili / O`qituvchilar uchun metodik qo`llanma / 2-sinflar uchun. – Toshkent: “Ehtremum-press”, 2014. – 80 b.

2. 
   Masharipova U., Umarova M., Boynazarova D., Nabiyeva M. Ona tili / O`qituvchilar uchun metodik qo`llanma / 4-sinflar uchun – Toshkent: “Ehtremum- press”, 2017 – 88 b.
   
3. 
   Tal’at G’afforova. Boshlang’ich ta’limda zamonaviy pedagogik tehnologiyalar. – Toshkent: Tafakkur, 2011. – 160 b.