|
ФИО автора:
Nodira Mamatova O’ktam qizi
Samarqand davlat chet tillar instituti Xorijiy til va adabiyoti –ingliz tili fakulteti
magistranti
Название публикации:
«O’RTA DARAJADAGI TIL O’RGANUVCHILARIGA
INGLIZ TILINI O’QITISHDA BADIIY FILMLARNING ROLI»
Annotatsiya
: Mazkur maqolada o’rta darajali til o’rganuvchilariga badiiy filmlarning
til ko’nikmalarini o’rganishdagi roli, shu bilan birgalikda mavzu yuzasidan amalga
oshirilishi kerak bo’lgan muallif tomonidan keltirilgan muammo va tavsiyalar o’z
ifodasini topgan.
Kalit so’zlar
: badiiy film, tinglab tushinish, ko’nikmalar, sheva.
The role of feature films in teaching, English for intermediate level learners
Abstract
: This article deals with the role of feature films in teaching as well as in
skills for intermediate level learners. The problem and recommendations given by the
author to be implemented on the topic are reflected.
Key words
: feature films, listening, skills, competence, dialect .
So’nggi yillarda O’zbekiston Respublikasida til o’rganishga bo’lgan talab borgan
sari ortib bormoqda. Bu esa til ko’nikmalarini o’rganishda birlamchi va yordamchi
vositalarga shu bilan birgalikda zamonaviy o’qitishda yangi texnologiyalardan
foydalanishga bo’lgan talabni ortayotganligidan dalolat beradi.
Til ko’nikmalarini o’rganish va o’rgatishda zamonaviy texnologiya vositalarini o’rni
beqiyosdir. Mana shunday vositalardan biri esa bu- badiiy filmlardir. Chunki badiiy
filmlar o’rganuvchilar uchun tinglab tushinish (listening), gapirish (speaking) kabi
ko’nikmalarini o’rganishda asosiy vositalarda biri bo’lib kelmoqda. Bunday o’rganish
usullarining samarali ta’siri esa hammaga ma’lum hisoblanadi.
Tadqiqotlarga yuzlanadigan bo’lsak, turli mamlakatlar o’qituvchilarining
kuzatishlari shuni ko’rsatadiki, muayyan bir tilni o’rganayotgan o’quvchilar video
roliklar, multfilmlar, badiiy filmlardan foydalanib o’tilgan darslar ular uchun
qiziqarliroq va samaraliroq bo’lganligini ta’kidlashgan. Bu esa muayyan sinf yoki
mashg’ulot o’tiladigan joyda o’sha o’rganilayotgan til muhiti mavjudligini va
o’rganuvchilarni o’ziga jalb qila olishi mumkinligini namoyon qiladi.
Yurtimizda tilga bo’lgan e’tibor ortib borayotgan ushbu davrda asos tariqasida
turli qaror va farmoyishlar ishlab chiqilgan . Mana shunday qarorlardan biri esa 2012-
962
yilning 10-dekabr kunida qabul qilingan 1875- sonli “ Chet tillarini o’rganish
tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari “ to’g’risidagi qarorda ingliz tili
O’zbekiston Respublikasining barcha hududlarini qamrab olishi, jumladan chekka
hududlarda ham 1-sinfdan boshlab chet tilini o’tilishi ta’kidlab o’tilgan. Shu bilan
birgalikda ingliz tilini o’rganuvchilar uchun turli xil metodlar ishlab chiqilgan, til
ko’nikmalarini rivojlantirish uchun esa barcha sharoit va jihozlar bilan barcha
maktablar ta’minlangan.
Hozirgi kun ingliz tili o’rganuvchilari va o’rgatuvchilari orasida dolzarb
muammoga aylangan muammolardan biri bu-grammatikaga bo’g’lanib qolishdir.
Dars mobaynida o’rganilayotgan tildan ko’ra ona tilidan ko’proq foydalanish
listening (tinglab tushinish) va speaking (gapirish) ko’nikmalarining rivojlanishiga
to’siq bo’lib kelmoqda , bu esa til o’rganishga sarflanadigan vaqtning yanada
cho’zilishiga va maqsadga yetishning ortga surilishiga sabab bo’lmoqda. Aynan
mana shundan muammolar tufayli dars va mashg’ulotlar mobaynida turli video,
filmlar, badiiy filmlardan foydalanish tavsiya qilinmoqda. Ammo tanganing ikki
tomoni bor deganlaridek, badiiy filmlardan foydalanishning ham bir nechta uatun
bo’lmagan tomonlari mavjud, jumladan tili o’rganilayotgan millatning ko’cha
so’zlari, jargon, sheva kabi so’zlari ham mavjud bo’lib, bu badiiy filmlardan
foydalanilayotganda ham diqqatli va aynan o’rganuvchilar yoshiga mos bo’lishi,
ularning gaplari ma’noli va albatta iloji boricha kamroq ko’cha so’zlari , jargon,
sheva kabilardan foydalanilgan filmlarni o’qituvchilar tomonidan tavsiya qilinishi va
ma’lum bir qoida va normalarga mos kelishini tekshirib ko’rish maqsadga muvofiq
bo’ladi.
Badiiy filmlar orqali o’quvchilar nafaqat o’sha millat tili balki madaniyati hamda
odatlari yashash tarzi va albatta so’zlarning qanday talaffuz qilinishi , va nutqda
ravon bo’lishi kabi savollarga javob oladilar shu bilan birgalikda ma’lumotlar
to’plash imkoniga ega bo’ladilar. Bundan tashqari ingliz tilini 2-til sifatida
o’rganayotgan talaba va o’quvchilarda ham so’zlarni to’g’ri talaffuz qilishda
muammolar mavjud bo’lib, til muhiti kamligi va audio materiallardan yetarlicha
foydalanilmaganligi asosiy kamchiliklardan biri bo’lsa, badiiy filmlardan foydalanish
bu muammoning bir yechimi bo’la oladi. Mavzuga chuqurroq yondoshadigan bo’lsak
, badiiy filmlardan foydalanishda ham samaraliroq usullari mavjud ekan, ulardan biri
filmlarni tomosha qilayotganda subtitrlari mavjud filmlardan foydalanish o’rta
darajadagi o’rganuvchilar uchun yanada foydaliroq bo’lishi tasdiqlangan bo’lib
gaplarni to’gri tushunishlari va ham yozma ham o’g’zaki shaklini eslab qolishlariga
yordam beradi. Kuzatishlar shuni korsatadiki, til o’rganish uchun barcha sharoitlar
mavjud bo’lib , yurtimiz kelajagi uchun yetuk inson bo’lish tanlagan kasbimiz
963
bilimdoni bo’lish o’z qo’limizda . Shu o’rinda fikrimni muhtaram birinchi
prezidentimiz so’zlari bilan davom ettirmoqchiman,
“Yillar, asrlar sinovida toblangan , ko’pni ko’rgan , bugun erkinlik havosidan nafas
olib yashayotgan , o’z qadr-qimmatini , insoniy sha’nini, ne-ne ulug’ zotlarning
vorislari ekanini , o’zligini anglagan, milliy g’urur va iftixorini tiklagan, xalqaro
maydonda o’ziga munosib o’rin egallab borayotgan, o’z kuchiga va ertangi kuniga
ishongan, o’z yurti, o’z farzandlarining kelajagi farovon bo’lishiga intilayotgan
bizning xalqimizni hech qanday kuch to’xtata olmaydi.”
Do'stlaringiz bilan baham: |
