Международный научно-образовательный электронный журнал «образование и наука в XXI веке». Выпуск №19 (том 3)

partiyalarning saylovoldi tashviqot paytidagi byudjet mablag’larining sarflanishi 
bo’yicha umumiy yakuniy hisobotlari e’lon qilinishi tartibi belgilanmoqda. 
Xulosa qilib aytganda, saylovda mayda narsaning o’zi yo’q. bu bizning shaxsiy 
xohishimiz bilan bo’ladigan oddiy ish emas. Bu-davlatning, xalqning qiyofasi, siyosiy 
xohish-irodasini namoyon etadiga umummilliy tadbir. 
Agar biz demokratik jamiyatda yashamoqchi bo’lsak, faqat qonunga, unda 
belgilab qo’yilgan qoida va me’yorlarga itoat qilishimiz kerak.

---

324 
ФИО автора: 
Dalimova Manzuraxon Muxtarovna 
ANDIJON DAVLAT TIBBIYOT INSTITUTI 
BIOKIMYO KAFEDRASI KATTA O’QITUVCHISI 
Название публикации:
«MURAKKAB OQSILLAR TURLARI» 
Annotatsiya:
Murakkab oqsillar ularning turlari haqida yoritilgan, hamda murakkab 
oqsillar ularning qanday turlari borligi inson tabiat va hayvonlarning hayotidagi o’rni 
haqida. 
Kalit so’zlar:
Xromoprotein, gemoprotein, flavoprotein izoalloksazin, gemoglobin, 
Nukleoprotein, uglerod dioksid, lipoprotein. 
Murakkab oqsil
ikkita komponent saqlaydi – oddiy oqsil va oqsil bo‘lmagan modda. 
Oqsil bo‘lmagan modda prostetik guruh deb ataladi (grekcha prostheto – 
biriktirilmagan). Odatda prostetik guruhlar oqsil molekulasi bilan mustahkam 
bog‘langanlar. Biz quyida ba’zi murakkab oqsillarning kimyoviy tabiati va biologik roli 
haqida ma’lumotlar beramiz.
Xromoproteinlar-
Xromoproteinlar (grekcha chroma – bo‘yoq) oddiy oqsil va u bilan 
bog‘langan bo‘yalgan oqsil komponentdan iborat. Gemoproteinlar (prostetik guruh 
sifatida temir saqlaydi), magniyporfirinlar bo‘lmagan va flavoproteinlar (izoalloksazin 
unumini saqlaydi) tafovut etiladi. Xromoproteinlar qator noyob biologik funksiyalarga 
ega: ular hayot faoliyatining fundamental jarayonlari, ya’ni fotosintez, hujayra va 
butun organizm nafas olishi, kislorod va uglerod dioksid tashilishi, oksidlanish – 
qaytarilish reaksiyalari, yorug‘lik nuri va rang qabul qilish va boshqalar.
Shunday qilib, 
xromoproteinlar hayot faoliyati jarayonlarida muhim rolni o‘ynaydilar. Masalan, 
gemoglobinning nafas funksiyasini uglerod oksidi kiritish (CO) yoki to‘qimalarda 
kislorod sarflanishini sinil kislota yoki uning tuzlari (sianidlar)ni kiritib hujayra nafas 
sistemasi fermentlarini ingibirlash organizmni shu zahoti o‘limga olib keladi

---

325