Международный научно-образовательный электронный журнал «образование и наука в XXI веке». Выпуск №37 (том 4)

Karborund
– shliflash va qayrash materiallari tayyorlanadi, issiqqa chidamli 
materiallar olinadi. 
Kremniyning kislorodli birikmalari
. Kislorod bilan Si kremniy (II) oksidi SiO va 
kremniy qo‘sh oksidi SiO
2
hosil qiladi. 
SiO
2
tabiatda kvars, kristallobolit, kizelgur nomlari bilan ma’lum. 
SiO
2
atom kristall panjarali tuzilishga ega, kristall panjarasining tugunlarida atomlar 
joylashgan: 
SiO
2
kislotalar ta’siriga chidamli: 
2NaOH + SiO
2 
= Na
2
SiO
3
+ H
2
O 

---

312 
Na
2
SiO
3
+ SiO
2
= Na
2
SiO
3
+ CO
2
SiO
2 
sement eritmalar, shisha, fosfor ishlab chiqarishda va eruvchan shisha olishda 
ishlatiladi. 
H
2
SiO
3 
metakremniy kislotasi. Tabiatda silikat kislota tuzlari holida uchraydi. Silikat 
kislota suvda erimaydi. 
Na
2
SiO
3
+ HOH = H
2
SiO
3 
+ 2NaOH 
H
2
SiO
3
+ 4HF = 3H
2
O + SiF
4
2HF + H
2
SiO
3 
= H
2
[SiF
6
] 
Silikat kislotasi oksidlanish-qaytarilish reaksiyalariga kirishmaydi. 
Olinishi: 
Na
2
SiO
3
+ 2HCl = 2NaCl + H
2
SiO
3
SiCl
4
+ 4H
2
O = Si(OH)
4
+ 4HCl 
Silikat kislota zolini vakuumda qizdirib quruq H
2
SiO
3
olinadi, bu modda silikagel 
deyiladi. Silikagel adsorbtsion xossaga ega. Neft va moylarni tozalashda ishlatiladi. 
H
2
SiO
3
zolini gazlamaga, yog‘och va qog‘ozga singdirish uchun ishlatiladi. 
Kremniy kislotasi va uning tuzlari: 
2H
2
SiO
3
= H
2
Si
2
O
5
+ H
2
O (H
2
O · 2SiO
2
) 
3H
2
SiO
3 
= H
2
Si
3
O
7 
+ H
2
O (H
2
O · 3SiO
2
) 
2H
4
SiO
4 
= H
6
Si
2
O
7
+ H
2
O 

---

313