Mehnat vazirligi respublika aholi bandligi va mehnatni muhofaza qilish ilmiy markazi

 
7.1.  G‘ishtli devorlar konstruksiyasi. 
G‘isht  qadimgi  qurilish  materiali  sifatida  hammaga  ma’lum.  U  hozirgi 
paytgacha qurilishda keng qo‘llanib kelinadi. Eng keng tarqalgan pishgan oddiy 
g‘ishtlar  sariq  va  qizil  bo‘ladi.  Ichi  g‘ovak  pishgan  g‘ishtlar  ham  bo‘lib,  ular 

---

 197 
 
 
yaxshi  issiqlik  o‘tkazmaydigan  ko‘rsatkichlarga  ega.  G‘isht,  ayniqsa  xom 
g‘ishtli  imoratlar  o‘zini  arzonligi,  qurish  texnologiyasi  engilligi,  istalgan 
me’moriy  ko‘rinish  berish  mumkinligi,  qish  va  yozlarda  haroratning 
o‘zgarishiga  barqarorligi  kabi  ijobiy  xususiyatlari  bilan  farq  qiladi.  G‘isht  shu 
kabi  ustunliklari  bo‘lgani  uchun  keng  qo‘llanilib  kelinadi.  G‘ishtning  salbiy 
tomonlari  ham  mavjud,  u  suv  va  namlikdan,  seysmik  tebranishlardan  tez 
emirilishadi. SHuning uchun ham g‘isht devorlar turli salbiy ta’sirlardan himoya 
qilinadi.  Er  silkinishi  xavfi  bor  maydonlarda  g‘ishtli  imoratni  balandligi 
chegaralanadi,  masalan,  pishiq  g‘isht
 
5  qavatdan,  xom  g‘isht  1  qavatdan 
oshmagani ma’qul. 
O‘zbyokistondagi xususiy qishloq imoratlari devorlarining yarmidan ko‘pi, 
Toshkentdagi  shaxsiy  uylarning  to‘rtdan  bir  qismi  hom  g‘ishtdan  qurilgan. 
Bunday  imoratlarning  ba’zilarini  tomi  tuproqdan,  ba’zilariniki  tunuka  yoki 
shifer  bilan  yopilgan.  Bu  imoratlarning  poydevori  ko‘pincha  tosh,  beton  va 
pishiq  g‘ishtdan 0,5 -  1  m  balandlikda  ishlangan.  Xom  g‘ishtlar  yoki  guvalalar 
odatda sof tuproqdan tayyorlanadi. Bunday devorlarning qalinligi 40 sm dan 50- 
60 sm gacha bo‘ladi. 7-8 balli zilzila bo‘lib turadigan rayonlarda xom g‘ishtdan 
tiklangan imoratlarni antiseysmika tadbirlarisiz qurish butunlay mumkin emas.