Mdh tuproqlari. Tayga-o’rmon zonasi va o’rmon-dasht zonasining qora tuproqlari

MDH tuproqlari. Tayga-o’rmon zonasi va o’rmon-dasht zonasining qora tuproqlari

• REJA
• MDH tuproqlarini kelib chiqishi.
• Tayga-o’rmon zonasining tuproqlari
• O’rmon-dasht tuproqlari.
• Dasht zonasining qora tuproqlari

Tayanch iboralar Tuproq, MDH tuproqlar sistematikasi, Tayga-o’rmon, Podzollar, gleyli podzol, genezisi, iqlim omili, ona jins, reyef, makrorelyef, mezorelyef,tuproq yoshi.

Adabiyotlar. A1, A2, Q1, Q3, X1, X2,

internet saytlari

MDH tuproqlarini kelib chiqishi.

MDH shimoliy qismi territoriyasi o’ziga xos qutbiy tuproq-bioiqlim viloyatiga kiradi hamda arktika va subarktika tundrasi zonalariga bo’linadi.
Arktika zonasi Shimoliy Muz okeanining eng shimoliy orollari (Yangi Yer orolining janubi va Koluchev orollaridan tashqari) ni hamda Sibirning uncha keng bo’lmagan qirg’oq maydonlarini o’z ichiga oladi.
Subarktika tundra zonasi arktika zonasidan Janubda joylashgan bo’lib, Kola Yarim orolining Shimoliy-G’arbiy qismida va Janubdan o’rmon-tayga zonasi bilan chegaradosh.
Shuningdek, subarktika tuproqlari boshqa rayonlar, jumladan tayga-o’rmon zonasining tog’li o’lkalarida ham tarqalgan.
Arktika va Subarktika tundrasining umumiy maydoni 180 mln gektarga yaqin. Bundan tashqari MDH ning tog’li rayonlarida 160 mln. gektarga yaqin tundra tuproqlari mavjud.
Tayga-o’rmon yoki boreal zonasining tuproqlari.
Tayga – o’rmon zonasining nordon tuproqlari profilining differensiyalanishi granulometrik tarkibi va shuningdek, mineralogik va kimyoviy tarkibi, xossalari kompleksi bo’yicha turli xilda bo’lgan ikki qismga bo’linadi, ular yuqori qism yengil, pastki qism og’ir.
Elyuvial-illyuvial-tabaqalashgan profil deb pastga sizib o’tayotgan suv oqimi bilan tuproqning yuqori gorizontlaridan qator moddalarning olib ketilishi va bu moddalar yoki ularning qandaydir qismini tuproq profilining o’rta va pastki qismida to’planishi natijasida birlamchi tuproq paydo qiluvchi jinslarning differensiasiyallshgan tuproq profili tushuniladi.
-mayda dispers zarrachalar (loyqa, nozik va o’rta chang) ning loyqalanishi va ularning parchalanmagan holda pastga olib ketilishi ;
- yirik zarrachalar ustidagi Al, Fe, Mn va boshqa oksidlardan iborat kolloidli pardaning yuvilishi va hosil bo’lgan birikmalarning pastga olib ketilishi .
-birlamchi va ikkilamchi minerallarning parchalanishi, parchalangan mahsulotlarning xaqiqiy yoki kolloidli eritma holida pastga olib ketilishi;
Ushbu profilning ustki qismida turli ekologik vaziyatlar va turli fizik kimyoviy sharoitlarda quyidagi jarayonlar sodir bo’lishi mumkinligi faraz qilinadi:
Ellyuvial va illyuvial jarayonlarning turli xilliligiga ko’ra barcha nordon illyuvial- tabaqalashgan tuproqlarni quyidagi guruhlarga bo’lish mumkin:
-Podzollar
-Podzolli tuproqlar
-Loyqasizlangan tuproqlar
-Gleyli podzollashgan
-Gleyli loyqasizlangan tuproqlar
-Oqartirilgan
-Sur o’rmon tuproqlar