Mazkur ishchi o‘quv dasturi Bioinjeneriya va oziq-ovqat xavfsizligi fakulteti Kengashining 2020 yil " " dagi yig‘ilishida muhokama qilinib, tasdiqlash uchun tavsiya etilgan.

Tilchali qo’ndoqli payvand. Bu usulni payvand va payvandtag diametrlarining nisbatan kichik farqida (2-4 baravardan ko’p emas) qo’llash mumkin. Payvandtagda kerakli balandlikdan yuqorisidagi barcha o’simlik qismi kesib tashlanadi. Kesim payvandtag o’qiga perpendikulyar holda yoki qalamcha payvandlanayotgan bo’lajak joydan ozgina orqaga qiyalab kesiladi. Yarim chetlari pichoq bilan qirqiladi. Hosil bo’lgan to’nkachada diagonal bo’yicha emas, balki shoxning vertikal o’qiga nisbatan qiyaroq bo’ylama kesim tayyorlanadi. Payvand va payvandtag diametrlarida farq qancha katta bo’lsa, payvandtagdagi bo’ylama kesim qiyalik sirtini shuncha kichik qilish kerak. Payvandtagdagi kesim kengligi pustloqning ichki qismida qalamcha kesimi kengligiga mos bo’lishi zarur, bu yerda kambiy qatlamlari mavjuddir.
Qalamchadagi qiya kesim va tilcha hosil qilish uchun yoriqni yaxshilangan qalamcha payvanddagi singari amalga oshiriladi, uning uzunligi va quyi kurtak joylashishiga xuddi o’sha talablar qo’yiladi. Payvand qismlarini birlashtirishda payvandtag va qalamcha kambiy chiziqlari, ayniqsa, payvandtag kesimining quyi qismiga mos tushishi zarur. Qalamcha qiya kesimining yuqori qismi payvandtagning ko’ndalang kesilgan joyi sirtidan 3-5 mm. baland bo’lishi kerak.
Yog’ochga yonlama kesimli payvand. Payvand va payvandtag diametrlarining qo’ndoqli payvandida qo’llaniladi, ammo 6-8 baravargacha farq knlishi ham mumkin. Yonlama kesimli payvand afzalliklari:
— bajarish osonligi va tezligi;
—qalamcha kesimlarining payvandtag kesimida mukammal birlashishi;
— to’kis o’sib ketishi.
Payvandtag payvandlash joyidan 15-25 sm. Yuqoridan kesiladi. Agar yetarli payvandlash malakasi bo’lmasa, payvandtagni kesmasa ham bo’ladi, ammo bu holda payvandlangan qalamcha kurtaklaridan novdalar rivojlanishi shu yil kuchsiz bo’ladi. Payvandtagni payvand qalamchasining bo’rtishi va rivojlanishi boshlanishida kesib tashlash ham mumkin. Payvandtag yogoch bilan po’stloq shoxcha yoki novda o’qida kichikroq burchak ostida (10-20°) qiya qilib kesiladi. Bunda kesimning bir tomoni boshqasiga qaraganda birmuncha uzunroq bo’lishi kerak. Kesim shunday chuqur bo’lishi zarur-ki, bunda o’rnatilayotgan qalamcha kesimining butun sirti payvandtag kesimi bilan berkilib ketsin. Payvandtagni kesishda pichoqning sirti bo’ylab boshlang’ich burchak og’ishini saqlashiga e’tibor berish kerak, aks holda kesim yuzasi tekis bo’lmaydi, qalamcha va payvandtag birbiriga zich yopishmaydi. Payvand uchun 2-5 kurtakli qalamcha ishlatiladi, bunda quyi kurtak qiya kesimning yuqori qismida bo’lishi kerak.