Mazkur ishchi o‘quv dasturi Bioinjeneriya va oziq-ovqat xavfsizligi fakulteti Kengashining 2020 yil " " dagi yig‘ilishida muhokama qilinib, tasdiqlash uchun tavsiya etilgan.

17.1- Rasm. Oziqa muxiti solingan konteynerlarga ekuv materiallari ekilgan. Genetikasi bir xil ekin materiallari tayyorlash mumkin;
Meristema to’qimasidan foydalanilganligi boisidan, o’simlik viruslardan qutiladi;
Ko’payish koeffittsentining yuqoriligi;
Selektsiya vaqtining qisqarishi;
O’simlik reproduktiv rivojlanish fazasiga tezroq o’tadi;
Ananaviy usullarda ko’paytirish qiyin bo’lgan o’simliklarni ham ko’paytirish imkoniyati;
Ekish materiallari uchun katta yer maydoni shart emas.
XX asrning 50-yillarida Jori Morel ilk marotoba orxideya o’simligini mikroklonal usulda ko’paytirishga muvaffaq bo’ldi.
O’sha davrda o’simliklarning apikal meristemasini In vitro sharoitida ko’paytirish texnikasi ishlab chiqilgan edi. J.Morel o’z ishida ushbu texnikadan samarali foydalandi.
50-yillarda apikal meristemani ko’paytirishda dastlarki eksplant sifatida chinnigul, kungaboqar, qoqio’t kabi o’simliklarda foydalanilgan. O’simliklarni rivojlanishi va regenerattsiyasiga oziqa muxitining tarkibi qanday ta’sir qilishi o’rganilgan.
J .Morel tadqiqotlarida Simbidium apikal meristemalarini kuzatgan. Simbidium apikal meristemalari sharsimon sferalar protokormlar xosil qilgan. Protokormlarni bo’lib, aloxida xar bir bo’lagini oziqa muhitiga ekish mumkin. Xar bir bo’lak ildiz chiqarib ko’chat xoliiga keladi. J.Morel bu usullarni uzluksiz amalga oshirish mumkinligini aniqladi. Natijada yuqori sifatli, viruslardan xoli, genetikasi bir xil ko’chatlar olish usuli yuzaga keldi.
17.2.-Rasm. Laboratoriyada bankalarga ekilgan mikroklonlar
Mikroklonal ko’paytirish usulida turli-tuman o’simliklarni, jumladan, yoshi katta yog’och shoxli daraxtlar, ayniqsa ignabarglilar, dorivor o’simliklarni ko’paytirish mumkin. Butkul yo’qolib ketish xafi bo’lgan o’simliklarni shu usul yordamida saqlab qolsa bo’ladi.
Yog’och shoxli o’simlik to’qimalari kulturasi xaqidagi dastlabki ma’lumotlar fransuz olimi Gotre tomonida XX asrning 20-yillarida chop etilgan. Unda qayrag’och, qarag’ayning ayrim turlari In vitro sharoitida kallus xosil qilishi mumkinligi aytilgan. 40-yillarda olib borilgan tadqiqotlar shuni ko’rsatadikiy, qayrag’ochning turli to’qimalaridan adventiv shoxchalar o’sar ekan. Biroq shoxchalar o’sib, ko’chat bo’lib yetilishi xaqida ma’lumotlar olinmagan. 60-yillarning o’rtalarida Mates tog’terakdan olingan regenerantni (o’simlik tanasining biror yeridan kesib olingan va qayta tiklangan to’qima yoki organ) ko’chat xoligacha yetishtirishgacha muvaffaq bo’lgan.
Ignabarglilar to’qimalari kulturasi olimlar uchun uzoq yillargacha tadqiqotlar ob’ekti bo’lib kelgan. Sababi, o’sha davrda o’simlikdan ajratilgan xattoki yosh to’qimalarni xam o’stirishda muommolar yetarli edi. Ma’lumki, daraxtlar ayniqsa ignabarglilar sekin o’sadi, ildizining rivojlanishi ham qiyin kechadi. Bundan tashqari, ignabarglilardan juda ko’p miqdorda ikkilamchi moddalar (fenollar, terpenlar va b) ajraladi. O’stirish uchun daraxt tanasidan to’qimalar ajratganda ushbu ikkilamchi moddalar fenolaza fermentlari ta’sirida oksidlanadi. Oksidlangan moddalar esa o’z navbatida xujayralarni bo’linishini va ularni o’sishini, rivojlanishini to’xtatadi. Lekin shunga qaramay, olimlar tadqiqot uchun aynan daraxtlarning organ va to’qimalarini tanlamoqdalar. Bugunga kelib 200 ortiq daraxt turlarini (kashtan, zarang, archa, tog’terak) In vitro sharoitida o’stirishga erishildi.