Mazkur ishchi o‘quv dasturi Bioinjeneriya va oziq-ovqat xavfsizligi fakulteti Kengashining 2020 yil " " dagi yig‘ilishida muhokama qilinib, tasdiqlash uchun tavsiya etilgan.

Yopiq sharoitda dorivor o’simliklarning ko’chatlarini vegetativ yo’l bilan ko’paytirish uchun maxsus inshoot mikroiqlimini o’rganish. Bunda:

1. 
   Shaffof polietilen plyonka bilan himoyalash.
   
2. 
   Surp mato bilan qo’shimcha yopgan holda shaffof polietilen plyonka bilan himoyalash.
   
3. 
   Kanop mato bilan qo’shimcha yopgan holda shaffof polietilen plyonka bilan himoyalash.
   

Qalamchalarda ildiz olish jarayonlariga ta’sir ko’rsatuvchi tashqi muhitning asosiy omillaridan biri havo va substratning harorati, ko’chatlarni yetishtirish muhitining namligi va yoritilganligi hisoblanadi. Havoning harorati transpiratsiya, fotosintez, suv almashinuvi kabi fiziologik jarayonlar va unga bog’liq bo’lgan mevali ekinlarning yashil qalamchasida kechadigan ildiz hosil bo’lish jarayonlariga ta’sir ko’rasatadi.
Har xil o’lchamli plyonkali issiqxonalar va ochiq maydondagi havoning harorati, 2020 yil.

Inshoat turlari	Harorat ko’rsatkichi	Oylar bo’yicha harorat, ^0S
		iyun	iyul	avgust	sentyabr
Yirik o’lchamli plyonkali issiqxona	bir kecha-kunduzlik o’rtacha kunduzgi o’rtacha tungi o’rtacha	24,1 29,9 18,4	22,6 28,8 16,4	23,3 28,8 17,8	21,0 24,5 17,6
O’rtacha o’lchamli plyonkali issiqxona	bir kecha-kunduzlik o’rtacha kunduzgi o’rtacha tungi o’rtacha	20,3 25,9 14,7	18,8 22,9 14,6	17,1 22,4 11,9	20,0 22,3 17,6
Kichik o’lchamli plyonkali issiqxona	bir kecha-kunduzlik o’rtacha kunduzgi o’rtacha tungi o’rtacha	21,3 28,5 14,2	25,1 32,4 18,0	19,8 25,8 13,8	16,0 21,5 10,5
Ochiq maydon (nazorat)	bir kecha-kunduzlik o’rtacha kunduzgi o’rtacha tungi o’rtacha	22,0 24,8 19,2	19,2 22,7 15,7	17,0 22,3 11,7	16,7 22,3 11,0

Qalamchalarning harorat tartibiga reaktsiyasi o’simlikning biologik xususiyatiga, uning rivojlanish fazasiga va harorat tartibining boshqa tashqi omillar bilan uyg’unligiga bog’liq. Yashil qalamchalarning ildiz olishi uchun eng qulay plyonkali issiqxonalarda sun’iy tuman hosil qilishda yuzaga keladi, bunda tungi va kunduzgi harorat o’rtasidagi farq ochiq maydondagiga nisbatan sezilarlsiz farqlanadi, plyonkali inshoot va ochiq maydondagi ekologik muhitning tartiblari o’rganiladi, havoning bir kecha-kunduzlik o’rtacha harorati plyonkali yirik o’lchamli issiqxonalarda 24,1 dan 21,00 gacha, o’rtacha o’lchamlida 20,3 dan 20,00 gacha va kichik o’lchamli issiqxonalarda 21,3 dan 16,70 gacha o’zgarishi ilmiy manbalarda belgilangan.

Havoning kunduzgi o’rtacha harorati iyun oyida plyonkali yirik o’lchamli 29,9⁰S, o’rtacha o’lchamlida 25,9⁰S va kichik o’lchamli issiqxonalarda 28,5⁰S, ochiq maydonda esa 24,8⁰S bo’lishi, iyul oyida havoning kunduzgi o’rtacha harorati plyonkali issiqxonalarda mos holda 28,8, 22,9, 32,4⁰S va ochiq maydonda 22,7⁰S bo’lishi, avgust va sentyabr oylarida kunduzgi o’rtacha harorat o’rtasidagi farq sezilarsiz bo’ladi.
Zaytun yashil qalamchalarining ildiz olishi davrida har xil o’lchamli plyonkali issiqxonalardagi substratning harorati, 2020 yil.

Inshoat turi	Harorat ko’rsatkichi	Oylar bo’yicha harorat, ^0S
		iyun	iyul	avgust	sentyabr
Yirik o’lchamli plyonkali issiqxona	eng yuqori eng past	- -	28,7 18,5	27,6 19,0	25,6 15,0
O’rtacha o’lchamli plyonkali issiqxona	eng yuqori eng past	- -	30,1 21,3	29,0 20,3	- -
Kichik o’lchamli plyonkali issiqxona	eng yuqori eng past	- -	31,3 21,2	26,8 18,9	- -

Yashil qalamchalarning ildiz olishi va ularning o’sishi davrida ham har xil o’lchamli plyonkali issiqxonalardagi substratning harorati iyul-avgust oylarida substratning eng yuqori harorati yirik o’lchamli inshootlarda 28,7-27,6⁰S, o’rtacha o’lchamlida 30,1-29,0⁰S, kichik o’lchamlida 31,3-26,8⁰S chegarasida o’zgarishi belgilangan.

Yashil qalamchalarining iliz olishi davrida ochiq yer va himoyalangan joy havosining nisbiy namligi, 2020 yil.

Inshoat turi	Havo namligi ko’rsatkichi	Oylar bo’yicha havoning namligi, %
		iyun	iyul	avgust	Sentya-br
Yirik o’lchamli plyonkali issiqxona	bir kecha-kunduzlik o’rtacha kunduzgi o’rtacha tungi o’rtacha	81,0 71,3 90,8	79,4 69,8 89,0	84,6 76,0 93,2	85,2 75,1 95,4
O’rtacha o’lchamli plyonkali issiqxona	bir kecha-kunduzlik o’rtacha kunduzgi o’rtacha tungi o’rtacha	88,8 82,8 95,4	71,8 61,3 82,3	76,6 65,4 87,8	86,8 78,8 94,9
Kichik o’lchamli plyonkali issiqxona	bir kecha-kunduzlik o’rtacha kunduzgi o’rtacha tungi o’rtacha	67,3 61,1 73,6	69,3 61,0 77,6	56,1 50,5 61,8	70,2 52,9 87,5
Ochiq maydon (nazorat)	bir kecha-kunduzlik o’rtacha kunduzgi o’rtacha tungi o’rtacha	56,2 39,7 72,7	71,8 56,7 87,0	61,2 48,6 79,6	74,7 54,2 95,3

Yashil qalamchalarning ildiz olishi uchun eng qulay harorat yirik o’lchamli issiqxonada ijobiy natijalarga erishishi imkonini beradi. Yashil qalamchalarning ildiz olishi va ularning o’sishi davridagi ochiq yer va himoyalangan joy havosining nisbiy namligi bo’yicha quyidagi jadvalda keltirilgan. Havo namligi o’garishining eng yuqori amplitudasi ochiq maydonda (56,2-74,7%), yirik o’lchamli plyonkali issiqxona havosining nisbiy namligi kechki soatlarda kunduzgiga nisbatan yirik o’lchamli issiqxonada 19,5-17,2%, o’rtacha o’lchamli issiqxonada 12,6-22,4%, kichik o’lchamli issiqxonada 12,9-11,3% oshishi mumkin. Ko’pgina keskin o’zgarishlar ochiq maydonda yuzaga keladi: havoning nisbiy namligi kechki soatlarda 33,0-31,0% gacha oshishi kuzatilgan va ilmiy jihatdan isbotlangan.