Maydonli tranzistor tuzulishi va ishlash tamoyili

Kichik signalli parametrlar
. Kuchaytirgich texnikasi VATning tekis qismi 
– to‘yinish sohasi ishlatiladi. Mazkur sohaga signallarning nochiziqli buzilishi 
kichik bo‘lishi va kichik signalli parametrlarni optimal qiymatga ega bo‘lishi 
xosdir. 
MDYa-tranzistorning kichik signalli parametrlariga quyidagilar kiradi: 
qiyalik 
const
U
S
SI
U
I
S


ZI
d
d
; 
ichki qarshilik 
const
U
S
S
ZI
I
U
r


d
d
SI
; 
kuchaytirish koeffisiyenti 
const
I
S
U
U
k


ZI
SI
d
d
. 
Bu uch parametrlar quyidagi nisbat bilan o‘zaro bog‘langan: 
S
Sr
k

. 
4.3 
To‘yinish sohasidagi qiyalik (108) ifodadan aniqlanadi: 


0
U
U
b
S
ZI


. 
(4.4a) 
Ko‘rinib turganidek, qiyalik 
b
parametrga proporsionaldir. Bu parametrning 
nomlanishi (solishtirma qiyalik), 
U
ZI 
- 
U
0
=1V da 
b
kattalik qiyalikka teng bo‘lishi 
tufaylidir. (4.4a) va (108) ifodalar yordamida qiyalikni ishchi tok bilan 
bog‘lanishini o‘rnatish mumkin: 
S
bI
S
2

. 
(4.4b) 
Masalan, 
b
=0,5 mA/V
2
va 
I
S
=1 mA bo‘lganda 
S
=1,0 mA/V olamiz. 

---

21 
Agarda aniqroq bo‘lgan (3.8) ifodadan foydalanadigan bo‘lsak, qiyalik, b 
kattalik b/(

+1) bilan alashtirilganligi uchun (4.4) ifoda bo‘yicha hisoblab topilgan 
qiyalikdan kichik bo‘ladi. 
VATning tekis qismidagi ichki qarshilik kanal uzunligini stok kuchlanishiga 
bog‘liqliqligi tufayli bo‘ladi 
U
SI
kuchlanishining oshishi stok o‘tishi 

L
kengligini 
oshishi va mos ravishda kanal uzunligini 
L

kamayishi bilan birga yuz beradi. 
Bunda solishtirma qiyalik b va u bilan birga 
I
S
stok toki oshadi. Ichki qarshilik 
quyidagiga tengdir: 
S
S
ya
S
I
U
qN
L
r











0
2
4.5 
(4.5) ni (4.4b) ga ko‘paytirib, kuchaytirish 
k
koeffisiyentini olamiz. U kanal 
uzunligiga bog‘liq bo‘lmaydi va uning odatiy qiymati 50-200 ni tashkil qiladi (Z 
kanal kengligiga bog‘liq ravishda). 
Yuqorida ta’kidlanganidek, MDYa-tranzistor nafaqat zatvordagi kuchlanish, 
balki taklikdagi kuchlanish bilan ham boshqarilishi mumkin. Ifoda (115) ni 
TI
U
bo‘yicha differensiyalab, taglik bo‘yicha qiyalikni olamiz: 











TI
0
ZI
T
3
2
1
3
2
U
U
U
b
S


.
4.6 
Minus ishorasi 
TI
U
kuchlanish oshishi bilan 
I
S
tok kamayishini anglatadi. 
Ifoda (3.10) ni 
U
ZI
bo‘yicha differensiyalab, zatvor bo‘yicha qiyalikni olamiz: 










TI
0
ZI
Z
3
2
1
U
U
U
b
S


. 
4.7 
Umuman olganda, zatvor bo‘yicha boshqarish afzalroqdir. Bunda dielektrik 
bilan aniqlanadigan kirish qarshilik juda kattadir (taglik bo‘yicha boshqarilganda 
kirish qarshiligi istok p-n-o‘tishining teskari toki bilan aniqlanadi). 

---

22 
2.1 – rasm. MDYA-tranzistorning umumiy istokli (а) va umumiy zatvorli (b) 
ulanishi. 
Chiqish
 
I
c 
I
n 
I
z

0 
U
zi 
U
si 
C