Maxsus talim vazirligi samarqand davlat universiteti

3. Farmoyish va kursatma xakida tushuncha.

Farmoyish xujjatlarni asosiy turlarini tayyorlash bir xil kechadi. U murakkab jarayonni xujjatlarni rasmiylashtirishning sungi boskichida fark kilinib, jamoa faoliyati va yakka (buyruk farmoishi)

Farmoyish xujjatlarning kuyidagi boskichlarini ajratish mumkin:
-masalaning moxiyatini urganish
-xujjatning loyixasini tayyorlash
-xujjatni kelishuvi
-imzolashish
Farmoyish xujjatlarining tuzish va rasmiylashtirish jarayoni ma’lum korxona yoki uning ish yuritish buyicha koidasi va xujjatlar shaklining tabelida tariflanishi lozim. U erda xujjat loyixasi ustidagi ishlar ketma-ketligi va xujjatning xukukiy kimmatini ta’minlovchi talablar berilgan. Xujjatning loyixasini tayyorlash ishlari bir yoki bir necha tizimlarga yoki aloxida shaxslarga yuklanadi. Murakkab va katta xujjatlarning loyixasini ishlab chikarish jarayonlarida ish guruxlari tuziladi, va mutaxasislar jalb etiladi.
Tuzilayotgan xujjat darajasi kancha katta bulsa, uning tayyorlovchilarga shunchalik katta shartlar kuyiladi.
Xujjatlarni ishlab chikishda xukukiy asos bulib, xujjatni raxbarlik va boshkaruv organlari tomonidan chop etilishi, yukori organlarning kuygan talablari, muassasalarga kuyilgan masalarni amalga oshirishda bajaruvchi va tartibga soluvchi faoliyatning kerakligidir. Muassasalar va tuzilmaviy tashkilotlar ma’lum bir masala buyicha xujjatlarni ishlab chikarishdagi initsiativalar bilan chikishi mumkin.
Farmoyish korxona ma’muriyati xamda bulimlar raxbarlari tomonidan amaliy masalalar yuzasidan kabul kilinadigan xujjatdir. Odatda farmoyishlarda xarakat muddati cheklangan bulib uning kuchi bulimlarning tor doirasiga ayrim mansabdor shaxslar va fukarolarga taalukli buladi. Farmoyishning matni xuddi buyrukniki singari zaruriy kismlardan tashkil topadi. Fakat uning kirish kismida “BUYURAMAN” suzi urniga “TAVSIYA KILAMAN”, “RUXSAT BERAMAN” kabi suzlar ishlatiladi.
Kursatma korxonalarda xabar, sifat metodik tusdagi masalalar shuningdek buyruklar, yuriknomalar va boshka xujatlarning ijrosi bilan boglik bulgan tashkiliy masalalar yuzasidan chikariladigan xukukiy xujjatdir. Kursatmaga birinchi bulib raxbar bosh muxandis ularning urinbosarlari imzo chekish xukukiga ega. Kursatma korxonaning xos ish kogoziga bosiladi. U xam buyruk kabi, odatda, sarlavxa bilan yoziladi, asos va farmoyish kismlaridan tarkib topadi. Asos kismida, falon “maksadda”, falon “buyrukdan bajarish uchun” kabi taomilga kirgan iboralar kullaniladi va “YUKLAYMAN”, “TAVSIYA ETAMAN” suzlari bilan farmoyish kismi boshlanadi. Muayyan xodimga uning xizmat lavozimi vazifalariga kirmaydigan ishlar yuklatilsa “TAVSIYA ETAMAN” suzi kullanadi. Kursatmaning farmoyish kismi buyrukning farmoyish kismiga uxshash buladi.
Xulosa
Farmoyish xujjatlar raxbarlar tomonidan chikariladigan xujjatlardir, farmoyish xujjatlariga buyruk, farmoyish, kursatma kiradi. Buyruk doimiy ravishda shaxsan raxbar tomonidan tayyorlanadi, kursatma va farmoyishlar raxbar muovinlari tomonidan beriladi.
Farmoyish xujjatlarining tuzish va rasmiylashtirish jarayoni ma’lum korxona yoki uning ish yuritish buyicha koidasi va xujjatlar shaklining tabelida tariflanishi lozim. U erda xujjat loyixasi ustidagi ishlar ketma-ketligi va xujjatning xukukiy kimmatini ta’minlovchi talablar berilgan. Xujjatning loyixasini tayyorlash ishlari bir yoki bir necha tizimlarga yoki aloxida shaxslarga yuklanadi. Murakkab va katta xujjatlarning loyixasini ishlab chikarish jarayonlarida ish guruxlari tuziladi, va mutaxasislar jalb etiladi.
Tuzilayotgan xujjat darajasi kancha katta bulsa, uning tayyorlovchilarga shunchalik katta shartlar kuyiladi.
Xujjatlarni ishlab chikishda xukukiy asos bulib, xujjatni raxbarlik va boshkaruv organlari tomonidan chop etilishi, yukori organlarning kuygan talablari, muassasalarga kuyilgan masalarni amalga oshirishda bajaruvchi va tartibga soluvchi faoliyatning kerakligidir. Muassasalar va tuzilmaviy tashkilotlar ma’lum bir masala buyicha xujjatlarni ishlab chikarishdagi initsiativalar bilan chikishi mumkin.