Maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti filologiya fakulteti oʻzbek tilshunosligi kafedrasi

84-mashq. Boshqa turkumdagi so’zlarni olmoshga ko’chishi - pronominalizasiya hodisasini aniqlang va izohlang.
Atrofda odam to’plandi. Ba’zilar achinadi, ba’zilar - tomoshabin. (O.)
Aftidan, og’ziga achchiq gap keldi-yu, dadasi oldida bu odamga bir narsa deyishdan o’zini tiydi. (Sh.R.)
Bunda tole har narsadan mo’l, To o’lguncha shu o’lkada qol. (H.O.)
Mening ikki onam bor:
Ikkisi ham mehribon.
Biri menga sut berdi,
Biri esa shirin non. (U.)
85-mashq. Ifodalanmay qolgan olmoshni tiqlang. Bunda sizga nima yordam berganini tushuntiring.
Kiyintirsam seni bahorga, Yulduzlarni o’rasam qorga... (H.O.)
Har kimki vafo qilsa, vafo topgusidir,
Har kimki jafo qilsa, jafo topgusidir.
Ona tilim, sen borsan, shaksiz, Bulbul kuyin she’rga solaman, Sen yo’qolgan kun, shubhasiz, Men ham to’ti bo’lib qolaman. (A.O.)
Oh, mayin allalarga, Ilhomrez pallalarga, Mardonavor yallalarga, boy ekansan, Farg’ona.


86-mashq. Ravish so’zlarning o’zi bog’langan so’zlar bilan birikkandagi ma’nolarini aniqlang va tushuntiring.
A. Tez o’qidi, bugun o’tkaziladi, uzoqdan ko’rindi.
B. Juda chiroyli, g’oyat go’zal, nihoyat tez.
S. Fidokorona mehnat, oqilona ish, tonnalab paxta.
87-mashq. Gaplardagi ravishlarni topib, ularning qaysi turkumga oid so’z bilan bog’lanayotganini aniqlang va ma’nosini tushuntiring.
Uzoqdan mayin qo’shiq ovozi eshitila boshladi.
Oqshom shamol birdan to’xtadi.
Sultonmurod do’stlarini xayolchan ko’zlari bilan ancha joygacha kuzatdi.
Erta tursang soz havo; kech turganga ne ravo. (Maqol)
5. U juda tez, qaysar odam edi.
88-mashq. Berilgan so’zlarga ko’plik (-lar), qiyosiy daraja (-roq), egalik (-m,-ing,-di), kelishik qo’shimchalari (-ning,-ni,-ga,-dan,-da)ni qo’shib, ularni o’zgaruvchi va o’zgarmas qo’shimchalar bilan birika oladigan va birika olmaydigan so’zlar guruhiga ajrating.
Kecha, endi, zo’rg’a, hali, piyoda, hozir, yayov, birdaniga, ertalab, qo’qqisdan, qasddan, bu yer, galma-gal, mardona, mardlarcha, nari, qahramon, qahramonona, qahramonlarcha, qahramonchasiga, aslo, mutlaqo.