Maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot insti­tuti

Nazorat savollari:

1. 
   Kartoshka, karam va piyozning oziq-ovqat sifatidagi ahamiyati va bu sabzavotlarning kimyoviy tarkibi.
   
2. 
   Sabzavotlarni doimiy omborlarga joylashtirishning qanday usulari keng tarqalgan.
   
3. 
   Kartoshka, karam, piyoz saqlanayotgan asosiy davrlarda qo‘llanadigan maqbul harorat va havoning namligi qanday bo‘lishi kerak?
   
4. 
   Doimiy omborlarni yangi saqlash mavsumiga tayyorlash texnologiyasi.
   
5. 
   Doimiy omborlarni dezinfektsiyalaganda qanday kimyoviy moddalardan foydalaniladi?
   

6-LABORATORIYA MASHG‘ULOTI
Sovutgich bo‘lmalarining sovitish tizimi


Ishning maqsadi. Sovutgich qurilmalarining ishlash printsiplari va bo‘lmalarni sovitish tizimi bilan tanishish.
Topshiriq. Sovutish qurilmasining ishlash sxemasini, sovuqlikni uzatish usullarini o‘rganish va turli xil sovutish sxemalarini chizish.
Kerakli qurilmalar va materiallar.
Sovutgichlarning namunaviy loyihalari va bo‘lmalarni sovutish tizimining sxemalari.
Ishni bajarish uslubi. Sovutish qurilmasi – yopiq tizim bo‘lib, bunda xladagent (sovuqlik tashuvchi) tsirkulyatsiya qiladi. Xladagent kompressorda siqiladi va bosim ostida kondensator 1 ga uzatiladi, bu yerda sovitilib suyuq holatga keltiriladi. Kondensator havo yoki sovuq suv bilan sovitiladi. Suyuq xladagent quvur yordamida boshqariluvchi jumrak 3 orqali bug‘latgich 2 ga uzatiladi. U yerda ko‘p miqdordagi issiqlikni o‘ziga yutib, bug‘ga aylanadi. Ajralayotgan issiqlik miqdori siqish va bug‘latish tizimlaridagi bosimning tushishiga bog‘liqdir. Bu boshqariluvchi jumrak yordamida nazorat qilinadi. Gaz holidagi ammiak bug‘latilgandan so‘ng yana siqish uchun kompressorga yuboriladi va tsikl shu holda takrorlanadi. Sovutish qurilmasining ishlash printsipi - mexanik energiyani (siqish) issiqlik energiyasiga (sovitish, bug‘latish) o‘tkazishdan iborat.
Meva va sabzavotlarni saqlashda ko‘pincha havo bevosita yoki tuzli eritma bilan sovitiladi. Tuzli eritma bilan sovitganda bug‘latgich kaliy xlorid eritmasi solingan bakka joylashtiriladi. Sovutilgan eritma quvurlar orqali saqlash bo‘lmasiga uzatiladi. Bu yerda batareyalarga tegib turgan havo sovitilib, o‘z navbatida meva va sabzavotlar ham soviydi. Bu usulning noqulayligi shundan iboratki batareyalarga yaqin joydagi mahsulotlar muzlab qolishi ham mumkin. Bundan tashqari batareyalar sovutgichning sig‘imini ham kamaytiradi, tezda zanglaydi va xizmat qilishni qiyinlashtiradi. Batareyalarda doimiy ravishda suvlar muzlaydi, natijada «shuba» hosil qiladi va davriy holda eritiladi. Bu esa sovutish qurilmasining ishlashini qiyinlashtiradi. Suvning muzlashi natijasida havodagi namlik kamayadi va meva va sabzavotlar sulib qoladi. Shuning uchun vaqti-vaqti bilan maxsus qurilma yordamida havo bug‘ yoki suv bilan namlab turiladi. Bunday tizimni ishlatish uchun, bevosita sovitish tizimiga nisbatan 20 % ko‘p sarf harajat qilinadi.

suv