Maxsus son [2]. 022 O‘zbekiston qishloq va suv xo‘jaligi

Annotation. 
This article presents information about the achievements, shortcomings, risks and their prevention and solutions 
in the use of agrochemical services in agriculture today.
O‘simliklarni zararli organizmlardan ishonchli himoya 
qilish sohasida davlat boshqaruvini takomillashtirish hamda 
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2021-yil 15-iyuldagi 
“Respublikada o‘simliklar karantini va himoyasi tizimini tubdan 
takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PF-6262-son 
Farmoni ijrosini ta’minlash maqsadida O‘zbekiston respublikasi 
o‘simliklar karantini va himoyasi agentligini tashkil etish to‘g‘risida 
O‘zbekiston respublikasi Prezidentining qarori qabul qilindi.
Aholi sonining tez o’sishi tufayli oziq-ovqat ta’minotiga 
bo’lgan talabning ortishi so’nggi bir necha o’n yilliklarda 
qishloq xo’jaligining intensivlashuviga olib keldi. Oziq-ovqat 
mahsulotlariga bo’lgan talabni qondirish uchun qishloq xo’jaligida 
agrokimyoviy vositalar (o’g’itlar va turli xil pestitsidlar) ko’p 
miqdorda qo’llanilib kelinmoqda, bu esa oziq-ovqat ishlab 
chiqarish va iste’mol qilish o’rtasidagi tafovutni bartaraf etadi, 
biroq agrokimyoviy moddalardan bir vaqtning o’zida noto’g’ri 
foydalanish ham atrof-muhitning yomonlashishiga olib keladi. 
Suv va quruqlik ekotizimlari uchun jiddiy muammolarni keltirib 
chiqaradi. Ekotizim, atrof-muhit va qishloq xo’jaligining barqarorligi 
olimlarning asosiy diqqat markazida bo’lganligi sababli, ekologik 
barqaror choralarni qo’llash orqali bunday kimyoviy moddalarning 
foydalanishini kamaytirish juda zarur. 
Qishloq xo’jaligida pestitsidlar va o’g’itlarni qo’llash qishloq 
xo’jaligi ekinlarining hosildorligi va tuproq unumdorligini 
oshirishdan zararkunandalarga qarshi kurashish va ekinlarni 
himoya qilishgacha bo’lgan bir qator afzalliklarga ega. 
Madaniy ekinlar turli xil biotik (begona o’tlar, hasharotlar va 
zararkunandalar) va abiotik stresslar (tuproq unumdorligining 
pasayishi) bilan kurashadi, ular o’g’itlar va pestitsidlardan keng 
foydalanish orqali boshqariladi. Tadqiqotlar shuni ko’rsatadiki, 
qishloq xo’jaligida o’g’itlar va pestitsidlardan foydalanish so’nggi 
yillarda rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlarda ekinlardan 
maksimal hosil olish uchun sezilarli darajada oshirilgan. Shunga 
qaramay, qishloq xo‘jaligida sintetik o‘g‘itlar va pestitsidlarning 
insonga, atrof-muhitga va ekotizimlarga toksik ta’siri tufayli 
butun dunyoda qo‘llanilishi bo‘yicha tashvishlar ortib bormoqda. 
Pestitsidlar va o’g’itlarni tez-tez ishlatish bilan bog’liq bo’lgan 
asosiy xavflar tuproq va suvning ifloslanishi, begona o’tlar va 
zararkunandalarning pestitsidlarga chidamli shtammlarining 
paydo bo’lishi, ekologik beqarorlik, inson va boshqa organizmlar 
uchun zaharlilikdir. Ba’zi ma’lumotlar ko’ra suv va quruqlik 
ekotizimlari o’g’itlar va pestitsidlarning to’liq qo’llanilishi tufayli 
favqulodda xavf ostida ekanligi, shuningdek, ular revmatoid 
artrit, buyrak kasalliklari, turli xil saraton va boshqalar kabi 
inson salomatligining ayrim kasalliklari bilan kasallanishiga 
olib kelishi qayd etilgan. Shuning uchun qishloq xo’jaligida 
agrokimyoviy vositalarni qo’llash natijasida kelib chiqadigan xavf 
va muammolarni inson salomatligi, ekotizim va atrof-muhitni 
muhofaza qilish uchun hisobga olish kerak.
O’sib borayotgan aholining global oziq-ovqatga bo’lgan 
talabini qondirish uchun ko’proq oziq-ovqat mahsulotlarini 
ishlab chiqarish qishloq xo’jaligida band dehqonlar, fermerlar 
va hukumatning asosiy maqsadlaridan biri bo’lganligi sababli, 
o’nlab yillar davomida katta resurslar va ilmiy tadqiqotlar 
olib borildi; ammo atrof-muhit va ekotizim uchun xavf ostida 
bunday maqsadlarga erishishni oqlab bo’lmaydi. Agrokimyoviy 

---