|
Maxsus son [2]. 2022
102
O‘ZBEKISTON QISHLOQ VA SUV XO‘JALIGI
эҳтимол, давлат ходимларини бошқариш соҳасидаги тадқиқот
тенденцияларига таъсир кўрсатиши мумкин. 1980-йиллар-
нинг боши ва 1990-йилларнинг охирларида хусусий сектор
бошқарув тадқиқотларида, шу жумладан инсон ресурсларини
бошқаришда ишлатиладиган тажрибаларнинг энг катта улу-
шини таъминлади, давлат сектори намуналарининг аксарияти
камайди [18]. Инсон ресурсларини бошқариш-маҳсулдорлик
нисбатларини ўрганишда хусусий сектор етакчи эди [13].
Стратегик инсон ресурсларини бошқаришнинг дастлабки таъ-
рифларига «бизнесни мақсадига эришиш учун мўлжалланган
инсон ресурслари ва ҳаракатларини режалаштирилган
жойлаштириш намунаси киради [1]. Инсон ресурсларини
стратегик бошқариш охир-оқибатда инсон ресурслари орқали
корхона ва ташкилотларни рақобатбардош устунлик билан
таъминлайдиган механизмдир. Инсон ресурсларини стра-
тегик бошқаришни ўрганишда қўлланиладиган тушунчалар,
нуқтаи назарлар, усуллар ва моделлар санаб ўтилган [7],
аммо инсон ресурсларини стратегик бошқаришнинг умумий
таърифи ёки кенг қамровли назарияси мавжуд эмас.
Форд Моторс Kомпанияси ва Стандард Оил Kомпанияси
мос равишда 1900, 1913 ва 1918 йилларда стратегик инсон
ресурсларини бошқаришни амалга оширган биринчи ком-
паниялар эди [8], бироқ адабий манбаларга кўра, иқтисодий
адабиётларда тадқиқотлар оқими 1980-йилларнинг бошидан
ўрталарига қадар ва 1990-йилларга қадар кадрлар ролининг
ўсиб бориши ва ўша давр тенденциялари, қийинчиликлари
ва муаммолари туфайли тўлиқ шаклланмаган. Инфляция ва
бошқа иқтисодий масалалар, масалан, хизматга асосланган
иқтисодиётга ўтиш, технологик тенденциялар, аҳолининг
ўзгариши, янги қоидалар, эркинлаштириш, тартибга солиш,
бирлашиш ва сотиб олиш, глобаллашув ва рақобатбардош бо-
сим, иш хусусиятлари ва меҳнат муносабатларини ўзгартириш,
ташкилотларнинг шаклини ўзгартириш, ходимларни бошқариш
истиқболларини ўзгартириш янги бошқарув моделларига инсон
ресурсларини бошқариш, шунингдек, баъзи кадрлар амали-
ёти инсон ресурсларини бошқаришнинг янги моделларидан
фойдаланадиган тадқиқот маълумотлари инсон ресурслари-
ни стратегик бошқарувини чуқур ўрганишни тақозо этди [9].
Ташкилотнинг муваффақияти учун муҳим деб топилган стра-
тегик ходимларни бошқариш усуллари стратегик ходимларни
бошқаришнинг олдинги соҳасини ташкил этди [10].
1980-йилларнинг бошидан 1990-йиллар ўрталарига қадар
бизнес адабиётида стратегик инсон ресурсларини бошқариш
тушунчаси пайдо бўлди [4]. Тижорат сектори инсон ресурс-
ларини бошқариш стратегик тадқиқотларида етакчилик
қилган, давлат сектори эса орқада қолди. Бизнес соҳасида
стратегик инсон ресурсларини бошқаришнинг кўплаб ғоялари,
тушунчалари ва моделлари мавжуд. Бироқ, стратегик инсон
ресурсларини бошқаришнинг умумий таърифи ёки умумий
назарияси мавжуд эмас.
Инсон ресурсларини бошқариш функцияси — инсон ре-
сурслари бўлими, инсон ресурслари жараёнлари ва инсон
ресурслари бўйича мутахассислар - манфаатдор томонларни
қадрлашни таъминлайдиган стратегик инсон ресурслари-
ни бошқариш деб аталади. Тадқиқотнинг мақсади давлат
секторида стратегик инсон ресурсларини бошқаришнинг
қўлланилишини ўрганиш ва умумий хулоса берган ҳолда
стратегик инсон ресурсларини бошқаришнинг фойдали
тарафларини санаб ўтиш эди. Cтратегик инсон ресурслари-
ни бошқаришнинг афзалликлари (а) кадрлар менежменти
функциясининг кучли ва заиф томонларини аниқлашга ёрдам
беради, (б) кадрлар сиёсати яхшиланиши мумкин бўлган
соҳаларни очиб беради ва (c) тушунчалар, энг яхши амали-
ётлар ва инсон ресурслари самарадорлигини ошириш учун
аниқ ҳаракатлар режасини таклиф қилади [11]. Олинган маъ-
лумотларга кўра, стратегик инсон ресурсларини бошқариш
қуйидаги соҳаларда қўлланилади: давлат бошқарувида юқори
ва ўрта ёки ўртача даражадан юқори даражагача. Стратегик
режалаштириш жараёни ва инсон ресурсларини бошқариш
ҳамда давлат хизматлари тизимини мустаҳкамлаш ва модер-
низация қилишга қаратилган кўп йиллик ўзгаришлар, тадқиқот
натижалари инсон ресурсларини стратегик бошқариш асосан
давлат секторида қўлланилади деган фикрни тасдиқлайди.
Мутахассислар инсон ресурсларини бошқариш учун жа-
вобгардир ва стратегик инсон ресурсларини бошқаришни
амалга оширишда ёрдам бериш учун бизнесда ноёб мавқега
эга. Инсон капиталини стратегик бошқариш орқали кадрлар
бўйича мутахассислар индивидуал кўникмалар ва ташки-
лий қобилиятларни ривожлантиришга ёрдам берадиган
стратегик хусусиятларга эга. Бу қиймат яратиш принципига
асосланган кенг қамровли, контекстли ва интеграл асосдир.
Асосий эътибор харажатларни камайтириш билан бир
қаторда рақобатбардошлик сифатида жисмоний ва номод-
дий қийматни яратишга қаратилган. Тадқиқот натижалари
давлат ходимларини келгуси муаммоларга тайёрлаш учун
давлат секторида инсон капиталини стратегик бошқариш
зарурлигини тасдиқлайди.
Do'stlaringiz bilan baham: |
