Maxsus son [2]. 022 O‘zbekiston qishloq va suv xo‘jaligi

Жонибек ПИРИМОВ, 
2-босқич таянч докторанти
.
 
“ТИҚХММИ” МТУ Бухоро табиий ресурсларни бошқариш 
институти.
АДАБИЁТЛАР
1. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2018 йил 23 апрелдаги “Маъмурий-ҳудудий бирликлар чега-
раларини белгилаш, ер ресурсларини хатловдан ўтказиш хамда яйлов ва пичанзорларда геоботаник тадқиқотларни 
ўтказиш тартибини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида” ги 299-сонли қарори
2. Ўзбекистон Республикаси Ер ресурсларининг ҳолати тўғрисида миллий ҳисобот. Давергеодезкадастр қўмитаси, 
2020 йил.
3. Л.Ҳ.Ғуломова, Э.Ю. Сафаров, И.Абдуллаев. Географик тизимлар ва технологиялар. Тошкент, “Университет”, 2013 йил.
UO‘T: 631.172:664.8.022.1
MEXANIZATSIYA
ORGANIK MUHITLARNING YUQORI CHASTOTALI 
O‘TKAZUVCHANLIGI
Аннотация. 
Maqolada yuqori chastotali o’tkazuvchanlikni hisoblash amalga oshirilgan va katta elektr sig‘imi uchun 
o‘tkazuvchanlik hisoblangan.
Annotation. 
In the article, the calculation of high-frequency conductivity is carried out and the conductivity is calculated 
for a large electric capacitance.
O‘simlik materiallarining elektroplazmolizini tavsiflovchi asosiy 
omillardan biri bu elektr o‘tkazuvchanligi hisoblanadi [1]. Elektrofizik 
muammo nuqtai nazaridan organik muhit turli o‘tkazuvchanlikka 
ega bo‘lgan fazalarning makroskopik aralashmasidir. Elektr va 
issiqlik o‘tkazuvchanligi muammolari o‘rtasida o’xshashlik mavjud. 
Ushbu maqolada faqat elektr o‘tkazuvchanligi muammolari bilan 
cheklanib, organik moddalarning o‘tkazuvchanligini eksperimental 
o‘rganish uchun etarlicha yuqori chastotali o‘zgaruvchan tokdan 
foydalanish samarali ekanligi keltirilgan [2].
Organik muhitning o‘tkazuvchanligini hisoblash asosan 
strukturaning modeliga bog‘liq. Metodikaga [3] ko‘ra, “matritsa 
tizimi” modelida organik to‘qimalarning o‘tkazuvchanligi uchun 
keltirilgan formulalardan foydalanamiz.
Tadqiqotlarda [3] “xaotik aralashma” modelida olingan 
zarrachalar shakli va bog‘lanishning reaktiv tabiatini hisobga 
oladigan ifoda taklif qilingan. Axborot manbalariga [2, 3] ko‘ra, 
“matritsa tizimi” ning o‘tkazuvchanligi ifodasi quyidagi ko‘rinishga 
ega
Σ
ef












Σ
−
Σ
Σ
+
−
+
Σ
=
Σ
2
1
2
1
1
2
1
1
L
ef
ν
ν
(1)
bunda: 
2
2
1
R
=
Σ
- hujayralararo o‘tkazuvchanlik;
1
ν
- hujayra tuzilishi konsentratsiyasi: 
1
2
1
=
+
ν
ν
, bunda,
2
ν
- hujayralararo kontsentratsiya, 
, 
( )
ω
1
Σ
- faza elementining elektr o‘tkazuvchanligi, bu 
modelda [3] hujayraning samarali elektr o‘tkazuvchanligi (
3
R
, 
C
- membrana qarshiligi va sig’imi, 
1
R
- hujayra suyuqligi qarshiligi). 
(1) formulaga kiritilgan parametrlarni baholash uchun o‘tkazilgan 
eksperimental tadqiqotlar natijalaridan quyidagilar aniqlangan: 
5
1
1
−
≈
R
kOm; 
15
10
2
−
≈
R
10-15
kOm; 
400
100
3
−
≈
R
kOm; 
1,
0
1
−
=
C
pF.
L parametri tadqiqotlarda ba’zi bo‘shliq o‘lchami sifatida 
aniqlanadi [3]. Shunday qilib, uch o’lchovli tizim uchun ([3] da 
ko‘rib chiqilgan) L = 3. Agar elektr o‘tkazuvchanligi juda yupqa 
bo‘laklar (ikki o’lchovli tizim) uchun o‘lchanadigan bo‘lsa, L = 2. L 
= 4 holati juda yuqori chastotalar holatida impedans o‘lchovlariga 
mos keladi.
[3] ga ko‘ra, L =4 bo‘lgan holat uchun chastota diapazonini 
baholaymiz. Bizning holat uchun mezon quyidagi shaklga ega:
R
ef 
ω
C
R
ef
1
≤
.
Agar 
R
ef 
3
R
R
ef
≈
ni baholash uchun ko‘rib chiqadigan bo‘lsak, 
u holda sig‘imli bog‘nishni hisobga olish kerak bo‘lgan chastota 
biologik hujayraning elektr parametrlarini o’lchash uchun muhim 
bo‘lgan kilogerts diapazoniga to‘g‘ri keladi [1].
Xulosa sifatida biz [3] natijasidan farq qiluvchi τ relaksatsiya 
vaqtining asimptotik qiymatini keltiramiz, bu erda L = 2:
1
1
1
1
1
1
ν
ν
τ
−
−
+
⋅
≈
L
C
(2)
(2) ifodadan ko‘rinib turibdiki, L ning ortishi eksperimental 
ravishda membrana sig‘imining pasayishi sifatida talqin qilinishi 
mumkin.

---