Maxsus qism jamoat xavfsizligi va jamoat tartibiga qarshi jinoyatlar. Harbiy xizmatni o

EHM uchun yaratilgan dastur yoki ma’lumotlar bazasini 
modifikatsiyalash (qayta ishlash)
tushunchasi belgilangan bo‘lib, u 
ko‘rsatilgan dasturlar va ma’lumotlar bazalarini adaptatsiya deb 
251 

---

hisoblanmaydigan va boshlang’ich matn o‘zgarishiga olib keladigan har 
qanday tarzda o‘zgartirishni anglatadi.
Tarmoq standartida axborotni modifikatsiyalashtirish «axborot 
mazmuni yoki hajmini uning manbalarida texnika vositalari bilan ishlov 
berish chog’ida ruxsatsiz o‘zgartirish» sifatida tavsiflanadi (2.7-band). 
Shuningdek, standartda «axborotni buzib ko‘rsatish» va «axborotni sox-
talashtirish» tushunchalariga ham ta’rif berilgan bo‘lib, ular aynan 
axborotni ruxsatsiz 
modifikatsiyalashtirish
sifatida talqin qilinadi: 
«Axborotni buzib ko‘rsatish – axborotni unga texnika vositalari bilan 
ishlov berish (uzatish) chog’ida sirtdan ta’sirlar (shovqinlar), apparatura 
ishidagi nosozliklar yoki xizmat ko‘rsatuvchi xodimlarning yanglish 
harakatlari natijasida tasodifiy yoki qasddan ruxsatsiz modifi-
katsiyalashtirish» (2.6-band)».
«Axborotni soxtalashtirish – axborotni unga texnika vositalari bilan 
ishlov berish chog’ida raqib oldida muayyan qulaylik (ustunlik)larga 
erishish yoki unga zarar yetkazish maqsadida qasddan ruxsatsiz 
modifikatsiyalashtirish» (2.8-band).
Ikkinchidan, 
«axborotga shikast yetkazish» va «axborotni o‘chirish» 
kabi tushunchalar kompyuter sohasidagi norasmiy terminologiyaga kiradi, 
chunki ular standartlashtirilmagan va axborotlashtirish sohasidagi boshqa 
normativ hujjatlarda mavjud emas.
«Axborotni o‘chirish» tushunchasiga Tarmoq standartida «axborotni 
yo‘q qilib yuborish» tushunchasiga berilgan ta’rifda duch kelish mumkin: 
«Axborotni yo‘q qilib yuborish – axborotni uning manbalarida 
texnika vositalari bilan ishlov berish chog’ida tasodifiy yoki qasddan 
o‘chirish
» (2.9-band). Bu ta’rifdan ko‘rinib turganidek, axborotni 
o‘zgartirish, buzib ko‘rsatish va uni soxtalashtirishdan farqli o‘laroq, 
axborotni yo‘q qilib yuborish (xuddi shuningdek, uni o‘chirish) axborotni 
modifikatsiyalashtirish hisoblanmaydi. 
Xuddi shu gapni axborotga shikast yetkazish haqida ham aytish 
mumkin. Mazkur tushunchaga rasmiy ta’rif berilmagani bois, uni 
etimologik mazmunidan kelib chiqib, xususan, axborotni buzish, uni 
foydalanish uchun yaroqsiz holatga keltirish sifatida talqin qilishga to‘g’ri 
252 

---

keladiki, bular ham kompyuter axborotini modifikatsiyalashtirishning 
ma’no va mazmuniga mos kelmaydi.
Mazkur tushunchalar o‘z tabiatiga ko‘ra ko‘proq kompyuter sabotaji-
ga taalluqlidir.
Bundan tashqari, qonun chiqaruvchining o‘zi JK 278
2
-moddasi 
(Kompyuter axborotidan qonunga xilof ravishda (ruxsatsiz) foydalanish) 
va 278
6
-moddasi (Zarar keltiruvchi dasturlarni yaratish, ishlatish yoki 
tarqatish)ni tuzishda yo‘q qilib yuborish va modifikatsiyalashtirishni turli 
jinsli tushunchalar sifatida ishlatgan, ko‘rib chiqilayotgan modda 
dispozitsiyasida esa, «yo‘q qilib yuborish» atamasining o‘rniga u bilan 
ayniy bo‘lgan «o‘chirish» atamasini ishlatib, axborotni yo‘q qilib 
yuborishga uni modifikatsiyalashtirishning tur xili sifatida yondashgan. 
Ya’ni JK 278
4
-moddasida axborotni modifikatsiyalashtirish amalda 
axborotni yo‘q qilib yuborish (o‘chirish)ga nisbatan kengroq tushuncha 
sifatida namoyon bo‘ladi. Bizningcha, bu yondashuv mantiqqa zid va 
kompyuter terminologiyasini qo‘llashda noizchillikni namoyish etadi.