Maxsus pedagogika

Savol va topshiriqlar
1. Yordam chi maktabda m ehnat tarbiyasi qanday ahamiyatga ega?
2. Aqli za if bolalar psixofizik nuqsonlarini tuzatishda m ehnat tarbiyasining
aham iyati nimalardan iborat?
3. Yordamchi maktabda mehnat tarbiyasining vositalari haqida gapirib bering.
4. Yordam chi maktabda m ehnat tarbiyasining zarurligini asoslab bering.
156

---

Yordamchi maktabda estetik tarbiya
Estetik tarbiya yordam chi maktabda o ‘quvchilar shaxsini to ‘g‘ri kamol 
toptirishga kom pleks yo n dash uv n i t a ’m inlaydi, u m illiy, g ‘oyaviy, 
mehnat va axloqiy tarbiyani qam rab oladi ham da m ehnatga, atrofdagi 
kishilar turm ush tarziga to ‘g ‘ri m unosabatda nam oyon boMuvchi faol 
nuqtai nazarga ega b o ‘lgan har tom onlam a uyg‘un rivojlangan shaxsni 
tarbiyalab y etish tirish g a y o rd am b eradi. M a m la k atim izd a am alga 
oshirilayotgan maxsus m aktab islohoti m aktab o'quvchilariga badiiy- 
estetik tarbiya berishni yaxshilash, go ‘zallikni his qilishni rivojlantirish, 
yuksak estetik didni, sa n ’at asarlari, tarix, m e ’m orchilik yodgorliklari, 
jonajon tabiat go ‘zalligi, boyligini tushunish ham da qadrlay bilishni 
sh a k lla n tirish lo zim . Y o rd a m c h i m ak ta b o ‘q u v c h ila rin i e s te tik
rivojlantirish — bu aqli z a if o ‘q u v c h ila r sh ax sining estetik o ngi, 
munosabatlari va estetik faoliyati vujudga kelishi ham da takomillashuvidan 
iborat. Estetik tarbiya uzoq davom etadigan jarayondir. Bu jarayon 
yordam chi m aktab o ‘quvchilarining yosh va ijtim oiy om illar bilan 
belgilanadigan turli bosqich ham da darajalariga egadir. Bu esa, yordamchi 
maktab o ‘quvchilari shaxsini, jam iyat estetik m adaniyatini egallab olishga 
bog‘liq b o ‘lib, turli yo‘llar ham da shakllar yordam ida amalga oshiriladi. 
Yordamchi m aktabda estetik tarbiyaga doir bilim va m alakalar asosan 
dars jarayonida — o ‘qish, m usiqa, ona tili, tabiat, tasviriy san ’at, tarix, 
geografiya, m ehnat, jism oniy tarbiya darslarida beriladi.
Estetik tarbiyaning vazifalari ju d a keng va rang-barangdir. Shu 
v azifalard an biri y osh a v lo d d a e s te tik sezgi va e s te tik id ro k n i 
tarbiyalashdan iborat. Hayotda, san ’at da go‘zallikni ko‘ra bilish va sezish 
har bir k ish in in g h am q o ‘lid an k elav erm ay d i. Bir kishi quyo sh 
botishidagi ranglardan ko ‘z uzolm asa, ikkinchi bir kishi bu holatga 
befarq bo‘lishi m um kin. Estetik sezgirlik, idrok, d iq q at-e ’tibor estetik 
tarbiya asosini tashkil etadi. Bu vazifa bolaning bevosita borliqdagi 
go‘zalliklarni sezishi jaray o n id a bajariladi. Bolalardagi estetik sezgi 
madaniyati maxsus m usiqa, rasm m ashg‘ulotlarida rivojlantirib boriladi. 
Estetik tarbiyaning ikkinchi vazifasi bolalarda estetik tushuncha, baholash 
hissini shakllantirishdir. Bola g o ‘zallikni faqatgina sezishi emas, balki 
uni tushunishi, u haqda fikr yuritishi zarur. Bunga bilimlarsiz erishib 
bolm aydi. Tasviriy sa n ’at m ashg‘ulotlari davom ida bolalar shakl, rang, 
yorug‘lik, zulm atning roli haqidagi bilimlarni egallagan bo‘lishlari darkor. 
Ulardan musiqa va ashulada tovushni farqlay bilish ham talab qilinadi. 
Shu bilan bir q a to rd a , o ‘q u v ch ilar badiiy so ‘znin g t a ’sirchanligi, 
ifodaliligi haqidagi bilim lardan ham xabardor b o ‘lishi kerak.