Maxsus pedagogika

Savol  va  topshiriqlar
1. Yordamchi maktabda mehnat tarbiyasi qanday ahamiyatga ega?
2. Aqli zaif bolalar psixofizik nuqsonlarini tuzatishda mehnat tarbiyasining 
ahamiyati  nimalardan  iborat?
3.  Yordamchi  maktabda mehnat tarbiyasining vositalari haqida gapirib bering.
4.  Yordamchi  maktabda  mehnat  tarbiyasining  zarurligini  asoslab  bering.
156

---

Yordamchi  maktabda  estetik  tarbiya
Estetik tarbiya yordam chi m aktabda o ‘quvchilar shaxsini to ‘g'ri  kamol 
to p tirish g a  ko m pleks  y en d a sh u v n i  t a ’m in layd i,  u  m illiy,  g'oyaviy, 
m eh nat  va  axloqiy  tarbiyani  qam rab  oladi  ham da  m ehnatga,  atrofdagi 
kishilar  turm ush  tarziga  to ‘g ‘ri  m unosabatda  nam oyon  bo'luvchi  faol 
nuqtai  nazarga  ega  b o 'lg an   h a r  to m on lam a  uyg‘u n   rivojlangan  shaxsni 
tarb iy ala b   y e tish tirish g a   y o rd am   b erad i.  M a m la k a tim iz d a   am alga 
oshirilayotgan  m axsus  m aktab  islohoti  m aktab  o ‘quvchilariga  badiiy- 
estetik tarbiya  berishni  yaxshilash,  go‘zallikni  his  qilishni  rivojlantirish, 
yuksak  estetik  didni,  sa n ’at  asarlari,  tarix,  m e’m orchilik  yodgorliklari, 
jo najon  tabiat  g o ‘zalligi,  boyligini  tushunish  ham d a  qadrlay  bilishni 
s h a k lla n tiris h   lo z im .  Y o r d a m c h i  m a k ta b   o ‘q u v c h ila rin i  e s te tik  
riv o jla n tirish   —  b u   aq li  z a if 
0
‘q u v c h ila r  sh ax sin in g   e ste tik   o n g i, 
munosabatlari va estetik faoliyati vujudga kelishi ham da takomillashuvidan 
iborat.  Estetik  tarbiya  u zo q   davom   etadigan  jarayondir.  Bu  jarayon 
y o rdam chi  m aktab  o ‘q u v chilarin in g  yosh  va  ijtim oiy  om illar  bilan  
belgilanadigan turli bosqich ham da darajalariga egadir.  Bu esa, yordam chi 
m aktab o ‘quvchilari shaxsini, jam iyat estetik m adaniyatini egallab olishga 
b o g 'liq b o ‘lib, turli  yo ‘llar h am d a shakllar yordam ida am alga oshiriladi. 
Y ordam chi  m aktabda  estetik  tarbiyaga  doir  bilim  va  m alakalar  asosan 
dars jarayonida  —  o ‘qish,  m usiqa,  ona  tili,  tabiat,  tasviriy  sa n ’at,  tarix, 
geografiya,  m eh nat,  jism oniy  tarbiya  darslarida  beriladi.
E stetik  tarbiyaning  vazifalari  ju d a  keng  va  rang-barang dir.  Shu 
v a z ifa la rd a n   b iri  y o sh   a v lo d d a   e s te tik   sezgi  va  e s te tik   id ro k n i 
tarbiyalashdan iborat.  H ayotda,  san’atda go'zallikni  ko‘ra bilish va sezish 
h a r  b ir  k ish in in g   h a m   q o 'lid a n   k e la v e rm a y d i.  B ir  kishi  q u y o sh  
botishidagi  ranglardan  k o ‘z  uzolm asa,  ikkinchi  bir  kishi  bu   holatga 
befarq  bo'lishi  m um kin.  Estetik  sczgirlik,  idrok,  d iq q at-e ’tib or  estetik 
tarbiya  asesini  tashkil  etadi.  Bu  vazifa  bolaning  bevosita  borliqdagi 
g o'zalliklarni  sezishi  jaray o n id a  bajariladi.  B olalardagi  estetik  sezgi 
m adaniyati maxsus  m usiqa,  rasm m ashg‘ulotlarida rivojlantirib boriladi. 
Estetik tarbiyaning ikkinchi  vazifasi bolalarda estetik tushuncha, baholash 
hissini  shakllantirishdir.  Bola  go‘zallikni  faqatgina  sezishi  em as,  balki 
uni  tushunishi,  u  haqda  fikr  yuritishi  zarur.  Bunga  bilimlarsiz  erishib 
bo'lm aydi.  Tasviriy  sa n ’at  m ashg‘ulotlari  davom ida bolalar shakl,  rang, 
yorug‘lik, zulm atning roli haqidagi bilim lam i egallagan b o ‘lishlari darkor. 
U lardan  m usiqa  va  ashulada tovushni  farqlay bilish  h am   talab  qilinadi. 
S hu  b ila n   b ir  q a to rd a , 
0
‘q u v c h ila r  b ad iiy   so ‘z n in g   t a ’sirch an lig i, 
ifodaliligi  haqidagi  bilim lardan  h am   xabardor  b o ‘lishi  kerak.