|
Mustaqil ta’lim va mustaqil ishlarni tashkil etish uslubiyoti.
Мустақил
таълим-ўқитувчиларнинг
ўқув
мақсадлари
кафолатли эришишларини, шунингдек фан дастурлари доирасидаги
ўқув материалларини самарали ўзлаштиришлари бўйича мустақил
ишларни бажаришларини назарда тутади. Ўқитувчилар эса
ўқувчиларнинг
мустақил
таълим
олишга
интилашларини
рағбатлантиришлари ва тўғри йўналтира олишлари лозим. Ўқувчи
якка ҳолда самаралироқ ишлайдими; ёки бир неча кишидан иборат
гуруҳ билан биргаликда ишлашни ёқтирадими; ўз вақтини
кутубхонада ўтказадими; ёки унга интернет тармоғидаги мавжуд
электрон таълим ресурсларидан фойдаланиш қулайроқми-ўқувчи
мустақил ишни қандай қилиб яхшироқ, самаралироқ ва қулайроқ
ташкил этиш кераклигини ўзи ҳам, ўқитувчи ҳам яхши билиши
керак. мустақил таълимнниг асосий моҳияти ҳам шундаки
ўқувчиларнинг билим манбаи фақатгина ўқитувчи томонидан
машғулотларда берилаётган билимлар бўлиши керак эмас.
Мустақил таълим шараотида ўқувчи ўзлаштириши лозим бўлган
ўқув материалини ўзи англаши ва ҳаракат қилиши, ўқитувчи эса, ўз
навбатида, ўқувчиларнинг тадқиқот олиб бориш кўникмаларини,
ўтилган материалларни янада чуқурроқ ўзлаштириш учун қўшимча
маълумотларни излаб топишга ундашлари ва йўналтиришлари
лозим.
Мустақил таълим – ўқитиш мақсадлари, тамойиллари ва
мазмуни мос ҳолда ва ташқи таъсир ёрдамисиз амалга оширилиши
керак.
Мустақил таълим олиш ўқувчининг ўқув ва касбий фаолият
мустақиллигини белгилайди. Бу сифатлар эса ўқув – материалини
тушунишда ва мавжуд ҳолатни танқидий баҳолашда намоён
бўлади.
Шахснинг мустақиллиги унинг алоҳида хусусияти, лаёқати,
фаоллиги, фикрлаш қобилияти, қўйилган мақсадга эриши йўлида
бор кучни сарф этиш каби хусусиятлариниг бирлигидир.
Мустақил таълимда дидактик ва педагогик тамойилларга
асосланиш муҳим аҳамиятга эга. Ҳозирги даврда ўқувчини
мустақил билим олишни самарали ташкил этиш орқали ўқувчини
ижодий фаолият юритишга ва шу билан унинг мустақил
изланишига ундайди.
Мустақил билим олиш педагогик технологияга нисбатан жуда
муҳим талабалрни қўяди. Таълим муассасадаги ўқитувчи ва ўқувчи
ҳамкорлигидаги фаолиятининг якуний натажаси олдиндан аниқ
бўлган ўқитиш жараёнидан фарқли равишда мустақил билим
олишда ўқувчи аниқ бўлмаган ва олдиндан режалаштирилмаганг
натижага эришиш керак, яъни ўрганаётган ўқув материаллари
бўйича
билим, кўникма
ва малакаларининг
аниқ
ҳажми
ўзлаштириши лозим.
Мустақил билим олишининг мақсади, тамойили, усули,
методи, восита ва шартлари аниқ кўрсатилиши зарур ҳамда
уларнинг танланиш ва самарали амалга ошириш кўзланган
натижага олиб келади.
Ўқувчи ўзи олган билимлари сифатига жавобгарликни ўзига
олиши керак ўқувчиларнинг билим манбаи фақатгина ўқитувчи
маърузаларида берилаётган билимлар эмас балки ўқувчи ўзи
англаши ва ҳаракат қилиши, ўқитувчи эса, ўз навбатида,
ўқувчининг тадқиқот олиб бориш кўникмаларини, ўтилган
материалларни янада чуқурроқ ўзлаштириш учун қўшимча
маълумотларни излаб топиш қобилиятларини ривожлантиришга
ундашлари лозим.
Ҳар бир бўлажак замонавий мутахассис мустақил равишда
таълим олишга ва ўрганишга шундай тайёрланишлари керакки,
улар нафақат ҳозирги мавжуд техника ва технологияни билиши,
балки янги техника ва технологияни анча қисқа муддатда ҳамда
самарали ўзлаштириш олишлари лозим. Шуни таькидлаш керакки,
бўлажак кичик мутахассисда ижодкорликни шакллантириш ва
ривожлантириб бориш алоҳида педагогик вазифа ҳам ҳисобланади
ва бу вазифани амалга ошириш учун махсус методикалар ишлаб
чиқишни тақозо этади.
Талаба мустақил ишини ташкил этиш, назорат қилиш ва
баҳолаш тартиби тўғрисида Намунавий низомга асосан олиб
борилади.
Мазкур
низом
Ўзбекистон
республикаси
Вазирлар
Маҳкамасининг 2001 йил 16 августдаги “Олий таълимнинг давлат
таълим стандартларини тасдиқлаш тўғрисида”ги 343- сон қарорига
мувофиқ
кадрлар
тайёрлаш
сифатини
назорат
қилишда
талабаларнинг мустақил ишларини ташкил этиш, назорат қилиш ва
баҳолаш тартибини белгилайди.
Талабанинг мустақил иши ўқув режасида муайян фанни
ўзлаштириш учун белгиланган ўқув ишларининг ажралмас қисми
бўлиб, у услубий ва аҳбарот ресурслари жиҳатидан таъминланади,
ҳамда бажарилиши рейтинг тизими талаблари асосида назорат
қилинади.
Олий таълим муассасасида талабанинг хафталик мустақил
ишларининг умумий ҳажми бакалавриятнинг кундузги бўлимида 22
соатни ташкил этади.
Ўқув семестри якунида талабанинг мустақил иши бўйича
тўпланган рейтинг баллари ҳар бир фан бўйича аудиториядаги ўқув
ишларига берилган рейтинг баллари билан биргаликда гуруҳ
рейтинг қайдномасида, талабанинг рейтинг дафтарчасида ва ўқиш
якунида битирувчига тақдим этиладиган диплом иловасида қайд
этилади.
Do'stlaringiz bilan baham: |
