Mavzusida uslubiy tavsiya

Ona tili darslarini o‘tish jarayonida kuzatiladigan muammolar:

1. 
   Ko‘p `quvchilar mavzuga oid qoidalarni shunchaki yod olishadi. Kerak paytda o‘z fikrlarini shu qoidalar asosida ilmiy asoslab berishga qiynalishadi.
   
2. 
   Ona tilidan uyga vazifalar, asosan, matn tuzish bo‘lgani uchun uyga vazifani 3-4 o‘quvchi oqigunga qadar qolgan o‘quvchilar bo‘sh qoladi. Bu o‘quvchilarning diqqatini boshqa narsalarga bo‘linishiga olib keladi.
   
3. 
   Gaplarni sintaktik tahlil qilish asosan 8-sinfda, morfologik va morfemik tahlil 6-7-sinflarda berilgan. Boshqa sinflarda deyarli bu mavzuga oid topshiriqlar yo‘q, kam berilgan. Shu sababli ham gapni sintaktik, morfologik va morfemik tahlil qilishda ko‘p o‘quvchi qiynaladi.
   

Ushbu muammolarni hal qilishda yangicha yozdashishga harakat qildim. Qanday qilsa, o`quvchining ham nazariy bilimini, ham bu nazariyani amalda qo qo‘llay olishini, ham gaplarni sintaktik, morfologik, va morfemik tahlil qila olishini birdan baholash mumkin? Shuningdek, bir darsning o‘zida ko‘proq o‘quvchini baholashga qanday erishish mumkin? Odatdagi dars jarayonida o‘tilgan mavzu bo‘yicha 1 o‘quvchini og‘zaki baholashda 3-4 (minimum) daqiqa sarflanadi. Darsning texnologik xaritasida 10 daqiqa o‘tgan mavzuni so‘rashga vaqt ajratilgan bo‘lsa, 3-4 o‘quvchi baholanadi. To‘g‘ri ona tili o‘qitish metodikasida o‘quvchilarni baholashning ko`plab usullari mavjud. Ular orqali bir vaqtning o`zida ko`plab o`quvchini baholash mumkin. Lekin bu usullar o‘quv predmetining qaysidir mavzusini qamrab oladi xolos. Men yuqoridagi 3 muammoni yechimini o‘z ichiga olgan usulni izladim va “O‘zingni sina” usulini ishlab chiqdim.

Shuningdek, bugungi zamon talabiga ko`ra dars davomida jami o‘quvchilarning 30 % idan ko‘prog‘ini baholash talab qilinmoqda. Ona tili va adabiyot darslarida o‘quvchining nutqini o‘stirishga, fikrlash doirasini kengaytirishga ko‘proq e’tibor berilishi sababli o‘qituvchidan o‘quvchini ko‘proq baholash uchun mahorat talab qiladi, yangi-yangi usullarni o‘ylab topishga undaydi. Men ham adabiyot darslarida ko‘proq o‘quvchini baholash uchun “Galma-gal” usulining yaratib, darslarimda qo‘lladim va yaxshi natijaga erishdim.

Ushbu uslubiy tavsiyamda sizga mana shu yangi ikki usulning tavsifi, qo‘llanishi afzalliklari haqida, shuningdek, dars davomida ko‘proq o‘quvchini baholashga xizmat qiladigan usullar qo‘llangan dars ishlanmalarni e’tiboringizga havola qilaman. Zero, avlodlar tarbiyasi uchun qo‘yilgan kichik bir qadam ham kelajakda katta muvaffaqiyatlarga erishishga olib kelishi mumkin