Mavzusida tayyorlagan mustaqil ishi

Prussiya-Avstriya munosabatlari

1848-1849 yillar inqiloblari “1815-yil traktatlari” ni (shartnoma, bitim
ma’nosida) qo‘riqlash va “inqilobiy ruh” bilan kurashish bo‘yicha besh buyuk
davlatning birgalikdagi harakatlarini nazarda tutgan “Vena tizimi” ning tamoyillariga yangi zarba berdi. Angliya boshqa buyuk davlatlar bilan umumiy siyosat yuritishda chetga chqib bo‘lgandi 30-yillarda shunga o‘xshash siyosatni Fransiya ham olib bordi. Prussiya va Avstriya hukmron doiralarining ruhi esa 1848-1849 yy. inqiloblari natijasida tushib ketgandi. 40-yillar inqiloblaridan so‘ng Germaniyada keskinlashib ketgan Prussiya-Avstriya raqobati Muqaddas ittifoqning oxirgi tayanchi – Rossiya, Prussiya va Avstriya monarxlarining ittifoqchiligiga tarqab ketish tahdidini soldi. 1850-yilda Germaniyada raqobatning qaytadan o‘t olishi natijasida Avstriya - Prussiya urushi boshlanib ketishga sal qoldi. Biroq, Prussiya yon berishga majbur bo‘ldi. 1850 yilda Olmyusda Prussiyaning to‘la mag‘lubiyatini anglatgan Avstriya -Prussiya bitimi imzolandi. 1851-yilda Drezden shahrida umumgerman seymi (parlamenti) Avstriya boshchiligidagi German ittifoqini tikladi. 20-30 va 40-yillarda ro‘y bergan inqiloblar XIX asrning o‘rtalariga kelib “Vena tizimi”ning asoslarini qo‘porib tashladi va uning chuqur inqirozini keltirib chiqardi. Napoleon urushlaridan so‘ng sharqiy masalaning birinchi keskinlashishi yunonlar qo‘zg‘oloni (1821-y.) bilan bog‘liq edi. Yunonistonda turk sultoni hokimiyatiga qarshi inqilobning dastlabki muhokamasi Muqaddas ittifoqning Verona kongressida (1822-yil oktyabr-dekabr) bo‘lib o‘tdi va hech qanday natija bermadi. Biroq vaziyat o‘zgardi. Sharqiy masala bo‘yicha inglizlarning harakatlari rus diplomatiyasini faollashtirdi. Rossiya yunon-turk to‘qnashuviga ittifoqchi davlatlarning birgalikdagi aralashishiga erishmoqchi edi. Ammo Rossiyaning urinishlari Angliya va Avstriyaning qarshililigiga uchradi. Biroq, Angliya o‘z manfaatlari yo‘lida yunon masalasi bo‘yicha Rossiya bilan ikki tomonlama kelishuvga (1824-yilning 4-aprelida imzolangan Peterburg protokoli) bordi. Ushbu kelishuvga ko‘ra Yunoniston muxtoriyatga ega bo‘lishi va Turkiyaga har yili o‘lpon to‘lashi lozim edi. Angliya esa yunon-turk ixtilofida vositachilik qilishi nazarda tutilgandi. Sulton bunga rad javobni berdi va keng qamrovli harbiy harakatlarni boshladi. 1827-yilning iyunida Londonda yunon masalasi bo‘yicha Angliya, Rossiya va Fransiya o‘rtasida bitim imzolandi. Ittifoqchilavr urushga kirdilar va 20-oktyabrda Navarin yonidagi jangda turk - misr flotini tor - mor etdilar.
1828-yil may oyida Rossiya Turkiyaga urush e’lon qildi va g‘alabaga erishdi.
1829-yil 14-sentyabrda Andrianopol shartnomasi imzolandi. Unga binoan Serbiya,
Valaxiya va Moldovaning muxtoriyatiga ega bo‘lish huquqlari tasdiqlandi.

3.