Mavzusi bo'yicha kurs ishi ta’lim yo‘nalishi: 5230600-Moliya

---

1 
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI 
TERMIZ DAVLAT UNIVERSITETI 
 
"KORXONANING AYLANMA MABLAG’LARINI BOSHQARISHNING 
USLUBIY ASOSLARI. AYLANMA MABLAG’LARNI BOSHQARISH
"
MAVZUSI BO'YICHA
 
KURS ISHI 
Ta’lim yo‘nalishi: 5230600-Moliya 
 
 
Bajardi: M-119 MENGLIYEV ELMUROD 
Ilmiy rahbar:_________________________ 
 
TERMIZ - 2022 

---

2 
Mundarija 
Kirish………………………………………………………3 
Nazoratning nazariy asoslari. 
KORXONA YO'LLARI 
BILAN………………………………………………………………..6 
Aylanma mablag'larni samarali boshqarishning 
ahamiyati…………………………………………………..14
Aylanma mablag'lardan foydalanish samaradorligini tahlil 
qilish………………………………………………………….35 
Xulosa………………………………..………………………41 
Foydalanilgan adabiyotlar……………….………………… 
 
 

---

3 
Kirish 
Kurs ishi mavzusining dolzarbligi
. Bozor iqtisodiyoti o’zining ob’ektiv 
qonunlari hamda o’zini-o’zi tartiblash dastaklari, vositalari orqali amal qiladi. 
Ammo bozor iqtisodiyotining ijobiy jihatlari bilan bir qatorda salbiy jihatlari ham 
mavjuddir. Ularning eng asosiysi iqtisodiyotdagi ob’ektiv qonunlar va 
munosabatlar, regulyatorlar asosida shakllanadigan bozor muvozanati hamda 
mutanosibliklarining buzilishi oqibatida vujudga keladigan nomutanosibliklarning 
kuchayishi, iqtisodiy tanglik va inqirozlardir. Inqirozlar natijasida iqtisodiy 
pasayish, ishsizlik, infyatsiyaning kuchayishi, xalq turmush darajasining 
yomonlashuvi sodir bo’ladi. Shu boisdan ham davlatning iqtisodiyotga aralashuvi 
va uni ustuvir ravishda iqtisodiy dastak va vositalar yordamida tartiblashi zarur 
bo’ladi. Bu esa zamonaviy bozor iqtisodiyotining o’zini-o’zi tartiblashining bozor 
mexanizmi 
bilan 
uni 
davlat 
tomonidan 
tartibga 
solish 
mexanizmini 
uyg’unlashtirishni hamda unga mos ravishda davlat iqtisodiy siyosatini 
shakllantirishni taqozo etadi. Ushbu vazifalarni amalga oshirish uchun davlatning 
iqtisodiy siyosati mamlakatimizda rivojlanayotgan bozor iqtisodiyotini tartiblash 
mexanizmini yanada takomillashtirish va bozorning o’zini-o’zi tartiblashning 
ob’ektiv mexanizmi bilan uyg’unlashtirish muxim ahamiyat kasb etadi. 
Iqtisodiy tizimlarda davlat va bozor tizimi o’ziga xos ahamiyat kasb etib, har 
biri mustaqil amal qiladi. Shu bilan birga turli iqtisodiy tizimlar bir-biridan 
iqtisodiyotni boshqarish va tartibga solishda davlat va bozor rolining nisbati 
bo’yicha keskin farqlanadi. Masalan, bir iqtisodiy tizim ko’proq davlat tomonidan 
boshqarishga tayansa, boshqasi bozor mexanizmi orqali tartiblashga ustunlik beradi. 
Mamlakatizmining deyarli barcha sohalarida davlat aralashuvi juda yuqori. 
Bu o’z navbatida iqtisodiy rivojlanishimizda bir qator muammolarni yuzaga 
keltirmoqda. Bu to’g’risida prezidentimiz Sh.M. Mirziyoyev tomonidan quyidagi 
fikrlarning bildirilgan bizning fikrimiz asoslanganligini ayon qildi. Xususan, 
davlatimiz rahbari “...iqtisodiyotni boshqarishda davlat aralashuvini keskin 
kamaytirish lozim. Bugungi kunda mamlakatimizda 603 ta aksiyadorlik jamiyati 

---

4 
faoliyat yuritayotgan bo’lsa, ularning 486 tasida davlat ulushi 52 trillion so’mni 
tashkil etmoqda. Yoqilg’i-energetika, neft-gaz, kimyo, transport va bank sohalarida 
davlat ishtiroki yuqori darajada saqlanib qolayotgani ularni bozor mexanizmlari 
asosida rivojlantirish, investitsiyalar jalb etishga to’sqinlik qilmoqda. Ayrim 
vazirliklar o’zi nazorat qiladigan sohadagi korxonalarda taʼsischi ekani erkin va 
sog’lom raqobatga yo’l bermayapti, buniyam bugun ochiq aytish kerak. Bunday 
tizimni endi o’zgartirmasak, ushbu tarmoqlarda ham va umuman, iqtisodiyotda 
barqaror rivojlanishga erishib bo’lmaydi” deya ta’kidlaganlar
1
. 
Ushbu bildirilgan fikrlar va qarashlar mazkur kurs ishining naqadar 
dolzarbligini bildiradi.