Mavzu;,Boburnoma”da joy nomlarini ning qo’llanilishi Mundarija Kirish Reja; I bob. Bobur va “Boburnoma” g’arb nigohida va ushbu asarda o’ziga hos xarakter

[…]Le Sayhun, qu’on appelle aussi Rivière de Khojand arrive du nord-est25… -
Sayhun suvi Xo’jand nomida mashhur, u sharq-u shimol tarafdan
kelib…oqadi;26[…] Ushbu misolda ham joy nomiga oid atama qo’llanilganiga
guvoh bo’ldik. Sayhun daryo nomi ekani hammamizga ma’lum, bu nom ayni
qoldirilgani fransuz tiliga talaffuz jihatidan qiyinlik tug’dirmaydi. Xo’jand
nomidagi X harfi fransuz tiliga Kh birikmasi bilan o’girilgan. Chunki X harfi
zamonaviy yevropa tillarida iks tarzida talaffuz qilinadi. Ammo fransuz tilida
bunday birikma yoki diftong aslida yo’q. Shu jihatdan qaralsa, bu kh birikmasi
chetdan kirgan so’zni oson talaffuz qilishga ko’maklashuvchi sifatida sun’iy
diftongga aylanadi. Bu kabi holat fransuz tilida ko’p uchraydi.
[…]le district d’Asfara comprend quatre subdivisions situées au pied des
montagnes, ce sont Asfara, Varukh, Sukh, et Huchyar.27- Isfara viloyati tog’
etagidagi to’rt bo’lukdan iborat: biri Isfara, biri Vorux, yana biri So’x, yana biri
Xushyor28. Qiyosi ko’rilayotgn joy nomlari har ikkala tilning o’ziga xos va
umumiy jihatlarini yaqqol namoyon etmoqdaki, bunda Isfara – Asfara; Xushyor –
Huchyar shaklida imkon qadar asl Bobur lafzini fransuzzabon kishilarga
yetkazishga urinish bor. Yuqorida aytilganidek, X harfi fransuz tiliga Kh shaklida
ko’chadi. Biroq, istisno tariqasida bu misolda Xushyordagi X – H shaklida
kelmoqda. Lekin So’x yoki Vorux nomlaridagi x harfi kh diftongida kelgan. Bu
ayni fransuz tilining o’ziga xos jihatidir.
«Boburnoma»da keltirilgan ma’lumotlar shundan dalolat beradiki, olim
nafaqat tabiatshunoslik va geografiyani, balki biologiya, zoologiya, etnografiya,
tarix va boshqa fanlardan yaxshi xabardor bo’lgan. Jumladan, «Boburnoma»da
mingdan ortiq geografik nomlar - mamlakat, shahar, qishloq, qal’a, dasht, tog’,
dovon, dara, daryo, ko’prik, kechuv, ko’l, chashma, bog’, yaylov, o’tloq va boshqa
joylarning nomlari tilga olinadi. Bundan tashqari, Bobur bir qancha uzoq
mamlakatlarning (Arabiston, Iroq, Eron, Ozarbayjon, Rum, Tibet, Xitoy, Qoshgar)
nomlarini ham keltirganki, bu olimning o’sha vaqtlardagi dunyo geografiyasidan
ham yaxshi xabardor bo’lganligidan dalolatdir.
Kobul va uning atrofidagi joylar nomalari va ularning qiyosiy tahlili.
“Boburnoma”da bunga oid quyidagi misollar fikrimizni to’ldiradi: