Mavzu: Zoologiya fani va uning vazifalari. Hayvonlarning xilma-xilligi va ahamiyati. 1 §

65-rasm. Baliqlarning nasi to'g'risida g'amxo'rligi:
A — erkak tikanbaliq uyadagi tuxumlarini qo'riqlamoqda; В — dengiz otchasi erkagi urg'ochisi qo'ygan tuxumlarni qornidagi xaltasida olib yuradi.
tuxum qo'yadi. Ular naslining juda oz qismigina voyaga yetadi. Chunki tuxumlari va lichinkalarining juda ko'p qismi boshqa hayvonlarga yem bo'ladi.
Ayrim baliqlarning nasli to'g'risida g'amxo'rlik qilish instinkti kuchli rivojlangan. Chuchuk suv tikanbalig'ining erkagi urchish davrida suv o'tlarini so'lak bezlari ishlab chiqaradigan suyuqlik
bilan yopishtirib, urg'ochilari uchun qulay uya yasaydi. Bu uyaga bir necha urg'ochi baliq tuxum qo'yadi. Erkak baliqlar uyaga qo'yilgan tuxumlarni urug'lantiradi va tuxumdan chiqqan ba-liqchalarni mustaqil oziqlana oladigan bo'lguncha himoya qilisha-di (65-rasm). Dengiz otchasi erkaklari tuxumlarini qornidagi maxsus xaltachasida olib yuradi. Afrika iilyapiya balig'ining erkak­lari urg'ochilari tashlagan tuxumlarni og'iz bo'shlig'ida olib yuradi. Biror xavf tug'ilgudek bo'lsa, hatto yosh baliqchalari ham erkak baliqning og'ziga kirib yashirinib oladi.
Ko'pchilik baliqlarning tuxumlari ona organizmidan tashqarida urug'lanadi. Urg'ochilari tashlagan uvildirig'i ustiga erkaklari urug'larini sepib ketadi. O'tkinchi baliqlar uvildiriq tashlash uchun dengizdan daryoga yoki daryodan dengizga o'tadi.
Mustahkamlash:

1. 
   Baliqlarning jinsiy hujayralari qayerda yetiladi?
   
2. 
   Baliqlarning ko'payish instinkti qanday namoyon bo'ladi?
   
3. 
   Baliqlar tuxumi qanday urug'lanadi?
   
4. 
   O'tkinchi baliqlarda ko'payish instinkti qanday namoyon bo'ladi?
   
5. 
   Naslga ko'p g'amxo'rlik qilish qanday namoyon bo'ladi?
   
6. 
   Naslga kam g'amxo'rlik qilish nimadan iborat?
   

Uyga vazifa:
1. Nasliga ko'p g'amxo'rlik qiladigan baliqlar:

1. 
   ko'p tuxum qo'yadi;
   
2. 
   kam tuxum qo'yadi, uvildirig'ini olib yuradi; d) ko'p tuxum qo'yadi, dengizdan daryoga o'tadi.
   

2. Baliqlar «suti»:

1. 
   tuxum hujayralar bilan to'lgan suyuqlik;
   
2. 
   urug' hujayralari bilan to'lgan oqish suyuqlik; d) urug'langan tuxum hujayralar.
   

Baliqlar nomi bilan ularning nasliga g'amxo'rlik qilish instinktini juft­lab yozing.

1. 
   tilyapiya; 1) erkak baliqlar uya yasaydi;
   
2. 
   tikanbaliq; 2) tuxumlarini xaltasida olib yuradi; d) dengiz otchasi. 3) erkak baliqlar tuxumlari va
   

baliqlachalarni og'zida olib yuradi.
Tasdiqlovchi javoblar: lb, 2b.
Juftlab yozish javoblari: a-3, b-1. d-2.