Мавзу: Ўзбекистонда емент саноати

Plastifikatsiyalangan va gidrofob portlandtsementlar

Klinkerni plastifikatsiyalaydigan yoki gidrofoblovchi qo’shilma bilan birga mayda qilib tuyishdan hosil boiadigan gidravlik bog’lovchi moddalar tegishlicha plastifikatsiyalangan yoki gidrofob portlandtsement deb ataladi.

Plastifikatsiyalaydigan va gidrofob qo’shilmalar tsement og’irligining (quruq moddaga nisbatan hisoblaganda) 0,1 - 0,25 % miqdorida qo’shiladi.
Plastifikatsiyalovchi sirt-faol qo’shilmalar sifatida standart talablariga binoan sulfit spirt bardasi (SSB)ning konsentrati xizmat qiladi.
TSement zarrachalarining ustida gidrofil moddalarning adsorb-sion pardalari borligi beton qorishmasining bevaqt yopishib qoli-shiga (koagulyatsiyaga) to’sqinlik qiladi, shuningdek, tsement zarra­chalarining va toidirgichlarning qatlam-qatlam bo’lib cho’kishini hamda qorishmadan suvning ajralib chiqishini kamaytiradi, yahni suv, shag’al, qum va tsement qorishmasining alohida-alohida qatlamlanishiga yoi qo’ymaydi.
Plastifikatsiyalangan tsementdan tayyorlangan beton zich, sovuqqa chidamli va kam suv o’tkazuvchan boiadi. Bunday tsement ishlatilganda 10% gacha bog’lovchi material tejaladi.
Plastifikatsiyalangan tsement 300, 400, 500, 600 markalarda chiqariladi.
Portlandtsement ochiq havoda ko’p qolib ketsa, uning markasi kun sayin pasayib boradi, chunki havodagi namlik tsementdagi minerallar bilan qisman birikadi. Buning uchun tsement klinkerini tuyish jarayonida uning 0,1 - 0,25 % miqdorida mahsus gidrofob moddalar qo’shiladi. Bunday qo’shilmalar sifatida quyidagi moddalar ishlatilishi mumkin:
- atsidol 0,08 - 0,12 % miqdorda;
- atsidol - milonaft 0,08 - 0,12 % miqdorda;
- milonaft, tsement massasidan 0,1 - 0,25 % miqdorda;
- olein kislota yoki oksidlangan petrolatum, 0,06 - 1 % miqdorda;
- oksidlangan petrolatum, 0,3% miqdorda.
Klinkerni tuyish jarayonida gidrofob moddalar tsement zarrachasi yuzasini namlanmaydigan parda bilan qoplaydi. Shuning uchun uni uzoq vaqt havoda saqlash mumkin. Bu vaqt ichida uning mustahkamligi boshqa tsementlar kabi kamayib ketmaydi. Gidrofob tsementdan qorishma tayyorlanganda, qotish vaqtini 1,5 - 2 daqiqa uzaytirish kerak, chunki tsement zarrachalari sirtidagi gidrofob parda qum va shag’alning ishqalanishidan buzilib, suv bilan yerkin ravishda birikishi lozim. Shuning uchun gidrofob tsement uzoq saqlansa ham o’zining plastiklik xossasini yohqotmaydi.
Gidrofob portlandtsementdan buyum tayyorlaganda uning zichligi yuqori bo’ladi, suv o’tkazuvchanligi kamayadi, sovuqqa chidamliligi esa 800—1000 siklga ortadi (oddiy portlandtsement betonning sovuqqa chidamlilik markasi SСh-200—300). Gidrofob portlandtsement ham oddiy portlandtsement kabi markalarda chiqariladi.