Мавзу: Ўзбекистонда емент саноати

2. Sulfomineral tsementlar
Sulfominerallarning agressiv muxitlarda kotish jarayoni.
Ayrim minerallarning tuzlar ta`siriga bardoshliligi shu minerallarning 3% li MgSO<sub>4</sub> va 5% li Na<sub>2</sub>SO<sub>4</sub> eritmalarida qotish jarayonini kuzatish davomida o’rganiladi.
Sulfoalyuminat tsement namunalari mazkur eritmalarda juda tez yemiriladi, chukur yoriklar paydo
bo’ladi va ularning yuzasi maydalanadi.
Sulfosilikat namunalarning, shuningdek, 20% sulfoalyuminatli sulfosilikat tsement namunalarining MgSO<sub>4</sub> xamda Na<sub>2</sub>SO<sub>4</sub> eritmalarida tuzlar tahsiriga yukori darajada chidamliligi aniqlandi. Olti oy mobaynida ularning chidamlilik koeffitsienti 1, bahzilariniki esa 2 dan yukori, yahni suvda kotayotganga nisbatan mustaxkamligi 1-2 marta ko’p.
Avtoklav ishlov berish sulfoalyuminat namunalarining korroziyasini yo`kota olmaydi. MgSO₄ ning 3% li va Na₂SO₄ ning 5% lieritmalari tahsirida tsement namunalari ulardan juda ko’p mikdorda ettringit (kaltsiy gidrosulfoalyuminatning sulfati ko’p bo’lgan shakllari) xosil bo’lishi tufayli yemiriladi.
Sulfosilikatli tsement namunalarida 20% 3(Ca o Al₂O₃) o CaSO₄ bo’lib, agressiv eritmalarida shu tsementlar mustaxkamligining ortishi ularning kimyoviy chidamliligi bilan bog’liq. Gips va ettringitning birmuncha kristallanish bunga misol bo’ladi. Mazkur minerallarning mayda kristallari gidrosilikatlar bilan birgalikda jips birikadi, bu xol tsementning uzok vakt mobaynida kotishda tsementtosh tarkibiy tuzilmasini mustaxkamlaydi.
Sulfominerallardan iborat tsementtoshga yukori xaroratning tahsiri.
Erkin oxak ajratmay kotadigan tsementlar portlandtsementga nisbatan yuqori darajada issikka chidamli bo’ladi. Shuning uchun sulfoalyuminat xamda sulfosilikatning yukori xaroratdagi xususiyatlarini o’rganish muximdir.
Sulfosilikatli tsement namunalarining mustaxkamligi 800^oC xaroratda 25%, 900^oC xaroratda 30 - 40%, 1000^oC da esa 44 - 50% kamayadi.
Tarkibida 3CaO o Al₂O₃ o CaSO₄ bo’lgan tsement namunalarining issikka bardoshli ekanligi mahlum. Bu mineralning yukori xaroratga chidamliligining sababi, digidratlanish jarayonida gilsimon maxsulotlarning yoqilg’idir.