|
1.2.Sanitariya gigiеna va хavfsizlik tехnikasi qоidalari.
O’quv xonasi sanitariya-gigiyena talablari, mehnat va xavfsizlik texnikasi qoidalari talablariga javob berish kerak.Mashg'ulot boshlanishidan oldin o'quv xonani yoki ishlab chiqish uchun mo'ljallangan xonani ko'zdan kechirish lozim. Xonaning xarorati 19-21°C bo’lishi lozim. Xona o’z vaqtida shamollatib turiladi. Xonaning xavosi deraza, eshik orqali hamda mexanik usulda vintelatordan foydalanib, tozalanishi lozim. Bundan tashqari, qish faslida xonani maxsus isitish tarmoqlari yordamida isitish lozim.Sex havosining harorati yuqori bo’lganda qon tomirlari kengayib, teriga qon me’yoridan ko’p kela boshlaydi va atrof muhitga issiqlik uzatish bir muncha ko’payadi. Shuning uchun issiq sexlarda sal sho’rlangan gaz suvlari beriladi. Sexlardagi havo harorati pasayganda, qon tomirlari torayib, teriga qonning kelishi susayadi va tanada tashqi muhitga issiqlik berishi kamayadi. Kishi o’zini yaxshi his qilishi uchun harorat nisbiy namlik va havo harakati tezligi uyg’un bo’lishi zarur. Odamlar bino ichida uzoq vaqt bo’lganlarida bino havosi og’irlashadi. Shuning uchun binoni shamollatib, havosini almashtirib, iflos havoni chiqarib, tozasini kiritish zarurati tug’iladi. Sex havosini shamollatish tabiiy va mexanik bo’ladi. Mexanik shamollatish vintelyator va konditsionerlar bilan amalga oshiriladi. Agar havoni almashtirish fortochka, deraza yoki devor teshiklari orqali amalga oshirilsa, tabiiy shamollatish deyiladi. Ishlab chiqarish jarayonida sexlarda chang ajralib kishi bunday havodan nafas olganda yuqori nafas yo’llari qichiydi va kishi o’zi hohlamagan holda yuzaki nafas oladi. Bu esa o’pka faoliyatiga salbiy ta’sir qiladi va turli kasalliklarni keltirib chiqaradi. Chang, ko’z shilliq pardalarini qichittirib konyuektivit kasalligini keltirib chiqaradi. Bundan tashqari chang zarrachalari tuberklyoz tayoqchalarini va zaruriy bakteriyalarni tashuvchi vositadir. U lampalar ustiga o’tirib, tsexdagi yorug’likni kamaytiradi. Bu esa ishchilar faoliyatiga va sog’ligiga ta’sir qiladi. Sexdan shamollatish sistemasi orqali so’rib olingan havo atmosferaga chiqarib yuborishdan oldin zararli moddalardan tozalanadi. Retsirkulyatsiya uchun sexga qayta yuboriladigan havo zararli moddalarning miqdori 0,3 YKBK dan oshmasligi kerak. Odatda xona tabiiy va sun'iy ravishda yoritilishi, va yorug'lik chap tarafda tushishi kerak. Yoritish yaxshi bo’lmasa, mexnat qobilyati pasayadi, ko’z toliqadi va shikastlanishi mumkin. O’quvchilarning mexnat qobilyatlari yanada yaxshi bo’lishi uchun xonalarni quyosh tushishiga qarab och ranglarga bo’yash kerak. Ish joylarni yoniga o’ziga mos bo’lgan maxnat xavfsizligi qoidalari osib qo’yiladi. Xonada birinchi yordam ko’rsatishda zarur bo’ladigan dori quti, albatta, bo’lishi kerak. Dori qutisi yonida eng yaqin davolash maskanining manzili va unga borish chizmasi osib qo’yilgan bo’lishi kerak.
Xavfsizlik qoidalari mehnat jarayonida xavfsiz sharoit yaratishga qaratilgan chora-tadbirlar tizimidan iborat. Tikuvchilik darslarida mashinalarda, dazmollar va qo’l asboblarini ishlatayotganda qo’lga igna kirib ketishi, qo’lni nimadir kesib olishi, mashinalarning aylanib turadigan qismlari kiyim yoki sochni o’rab ketishi, dazmolda biror joy kuyib qolishi, tugma yoki igna parchalari uchib yuzga tegishi va hokazo natijasida o’quvchilardan birontasi jarohatlanib qolishi mumkin.Tashqaridan kiyim tikish xavfsiz ko'rinishi mumkin. Ammo bu unday emas, igna, to'g'nag'ich (bulafka) yoki qaychi bilan beparvolik bilan muomala qilish jarohatlarga olib kelishi mumkin va elektr tikuv mashinasi murakkab va xavfli qurilmadir. Shu sababli, korxonada, uyda yoki maktabda texnologiya darslarida tikishda xavfsizlik choralariga rioya qilish kerak. Bu jarohatlar va baxtsiz hodisalardan saqlanish, shuningdek ishchilar sog'lig'ini saqlashga yordam beradi.
Noto'g'ri tashkillashtirilgan ish maydoni tufayli siz noto'g'ri joyda qoldirilgan ochiq qaychi, igna bilan o'zingizga shikast yetkazishingiz va yaqin atrofdagi dazmolda kuyishingiz mumkin. Bundan tashqari, xavf nafaqat xodimning o'ziga, balki uni o'rab turganlarga ham tahdid solishi mumkin. Igna yoki pin ustiga urinayotganda polga tushgan yoki kiyimda qoldirilgan o'tkir narsalar jarohat yetkazishi mumkin.Ignalarni yo'qotish ayniqsa xavflidir. Agar ish joyi to'g'ri tashkil etilmagan bo'lsa, tikuvchi bunday ob'ekt tushib qolganini sezmasligi mumkin.Yerdagi ignani ko'rish qiyin, bu jiddiy oqibatlarga olib kelishi mumumk. Gigiyеna qoidalari ham juda muhimdir. Ular ish joyini qanday yoqish kerakligini, qancha soat ishlashingiz mumkinligini aniqlaydilar. Bu ortiqcha ishlamaslik va e'tiborsizlikdan qochishga yordam beradi.Ammo asosiy talab xavfsizlik qoidalariga rioya qilishdir. Ishlayotganda siz nihoyatda ehtiyotkor bo'lishingiz kerak. Ishga kirishishdan oldin, ish xalati yoki fartuk kiyishingiz kerak.
Sochlar ro'mol ostida yashiringan bo'lishi kerak. Ish joyida tartib bo'lishi kerak, barcha asboblar o'z joylariga qo'yilgan, igna va pinalar maxsus qutilarga solingan bo'lishi lozim. Barcha keraksiz narsalarni olib tashlashimiz kerak.Qo'pol yoki to'mtoq ignalar bilan ishlamang, chunki ular matoni yaxshi teshmaydi. Asboblardan aniq maqsadlari uchun foydalaning. Ipni tishingiz bilan tishlamang, uni qo'lingiz bilan uzmang. Mato qoldiqlarini, chiqindilarni, singan asboblarni yеrga tashlamang. Sinfda yoki ishlab chiqarishda ishlaganda, sumkalar va boshqa narsalar yo'lakda qoldirilmasligi kerak. Texnologiya darsidagi o'quvchilar faqat o'qituvchi ruxsat bergan harakatlarni bajarishlari kerak. 16 yoshdan oshgan bolalarga mustaqil ravishda ishlashga ruxsat beriladi va faqat batafsil ko'rsatmalardan so'ngi xavfsizlik qoidalari shunday noxushliklar yoki baxtsiz hodisalarning oldini olishga xizmat qiladi.
Ishlab chiqarish korxonalarida odamga ko’pincha past va yuqori harorat, kuchli issiqlik nurlari, chang, titrashlar (vibratsiya), elektromagnit to’lqinlari, zaharli ximiyaviy moddalar, shovqin va boshqalar ta’sir ko’rsatadi: bular kishi sog’ligining buzilishiga va ish qobiliyatining pasayishiga olib kelishi mumkin. Bunday noxush ta’sirotlar va ulardan kelib chiqadigan asoratlarning oldini olish uchun ishchilar sog’ligi, shuningdek sanitariya-texnika moslamalari va qurilmalarining holati, sanitariya-maishiy jihozlar, individual himoya vositalari sinchiklab tekshiriladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
