Mavzu: xalqaro tovarlar va xizmatlar bozoridagi

Tovar bozorlarida savdoni yanada erkinlashtirish va raqobatni 
rivojlantirish 
chora-tadbirlari 
toʻgʻrisida Oʻzbekiston Respublikasi 
Prezidentining farmoni bilan tanishamiz.
1
 
Respublikada ulgurji va birja savdosi korxonalari faoliyati uchun zarur 
huquqiy asos yaratilgan, zamonaviy axborot texnologiyalari joriy etilgan holda 
chakana savdo tarmoqlari jadal rivojlanmoqda, tadbirkorlik subyektlarining 
moddiy-texnik resurslardan foydalanishi kengaymoqda.
Shu bilan birga, tovar bozorlarining hozirgi holati, ulgurji va birja savdosining 
rivojlanish darajasi zamonaviy talablarga javob bermaydi. Savdo aylanmasining 
1
 
https://lex.uz/docs/-4030912?ONDATE2=14.12.2019&action=compare
 Tovar bozorlarida savdoni yanada 
erkinlashtirish va raqobatni rivojlantirish chora-
tadbirlari toʻgʻrisida Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 
farmoni 

---

3 
kengayishiga, ichki bozorni va ishlab chiqaruvchilarni zarur tovarlar bilan 
taʼminlashga hamda respublikada ishlab chiqarilayotgan mahsulotlarni eksport 
qilishga toʻsqinlik qilayotgan bir qator muammolar mavjud, xususan:
ulgurji savdoning rivojlanishi, keyinchalik qayta ishlash uchun yarim tayyor 
mahsulotlarni va sanoat mahsulotlarini, “biznes uchun – biznes” (B2B) tamoyili 
boʻyicha boshqa tovarlarni yetkazib berish tizimi darajasining pastligi xoʻjalik 
yurituvchi subyektlar tranzaksiya xarajatlarining oshishiga va ular tomonidan 
ishlab chiqarilayotgan mahsulotlarning tashqi bozorlarda raqobatbardoshligi 
pasayishiga olib kelmoqda;
tadbirkorlarni, ayniqsa, qishloq xoʻjaligi tovar ishlab chiqaruvchilarini bozor 
narxlarining noqulay oʻzgarishi oqibatlaridan muhofaza qilish imkonini beruvchi 
fyucherslar, hosila moliyaviy vositalar va birja tovarlari savdosi boshqa zamonaviy 
mexanizmlarining sust joriy etilishi natijasida operatsiyalar hajmi va savdoga 
chiqariladigan tovarlar turlari cheklanmoqda; 
savdo subyektlarining ustav kapitalida davlat ulushining yuqoriligi, chakana 
savdo va xizmat koʻrsatish sohalarida eskirgan cheklovlarning saqlanib 
qolinayotganligi mazkur sohalarda raqobat muhitining izchil rivojlanishiga 
toʻsqinlik qilmoqda;
tovar ishlab chiqaruvchilar va isteʼmolchilarni, shu jumladan, xorijiy 
isteʼmolchilarni mamlakatda ishlab chiqarilayotgan talab yuqori boʻlgan 
mahsulotlar turlari va hajmlari toʻgʻrisida xabardor qilishga doir ishlarning tizimli 
yoʻlga qoʻyilmaganligi respublika ichida, shuningdek, xorijiy ishlab chiqaruvchilar 
bilan ishlab chiqarish kooperatsiyasining rivojlanishiga toʻsqinlik qilmoqda.
Savdo mexanizmlarini yanada takomillashtirish, tovarlar bozorida sogʻlom 
raqobat muhitini rivojlantirish, shuningdek, tadbirkorlik subyektlari faoliyatining 
samaradorligini oshirish va xarajatlarini kamaytirish, ular tomonidan ishlab 
chiqarilayotgan mahsulotlarning raqobatbardoshligini taʼminlash uchun shart-
sharoitlar yaratish maqsadida:
1. Oʻzbekiston Respublikasi Iqtisodiyot vazirligi, Moliya vazirligi hamda 
Xususiylashtirilgan korxonalarga koʻmaklashish va raqobatni rivojlantirish davlat 
qoʻmitasining:
a) 2019-yil 1-yanvardan boshlab quyidagilarni:
ulgurji savdoni amalga oshirish faoliyatini litsenziyalash va savdo 
korxonalarini soliqqa tortishning maxsus tartibini;
aksiz soligʻi solinadigan tovarlarning ayrim turlarini (avtomobil, oʻsimlik 
yogʻi va boshqalar) sotishdan tushadigan tushumlar hisobini yuritishva undan 
foydalanishning maxsus tartibini;
koʻchma savdo uchun ruxsatnoma olish talabini;
davlat ulushi 50 foizdan kam boʻlgan korxonalar kontragentlari bilan oʻzaro 
munosabatlarda kechiktirilgan debitorlik qarzlar uchun sanksiyalarni;
davlat ulushi 50 foizdan kam boʻlgan korxonalar bilan shartnomalar boʻyicha 
ichki bozorda oldindan 15 foiz toʻlovni amalga oshirishga doir talabni;
1-ilovaga muvofiq ayrim turdagi tovarlar eksportiga cheklovlarni;

---

4 
kelishishning xabardor qilish tartibini joriy etgan holda, mahsulotlarni birja 
savdosiga chiqarish jadvallarini Oʻzbekiston Respublikasi Xususiylashtirilgan 
korxonalarga koʻmaklashish va raqobatni rivojlantirish davlat qoʻmitasi bilan 
kelishishning amaldagi tartibini;
moliyaviy isteʼmol kreditini ishlab chiqaruvchidan yoki realizatsiya qiluvchi 
tashkilotdan faqat Oʻzbekiston Respublikasida ishlab chiqarilgan isteʼmol tovarlari 
(xizmatlari)ni sotib olish uchun berish toʻgʻrisidagi talablarni bekor qilish;
b) 2018-yil 1-noyabrdan boshlab quyidagilar:
tovar-xomashyo birjalariga birjada sotiladigan mahsulotlarni saqlash va 
logistika qilish, shuningdek, axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini ishlab 
chiqish va joriy etish boʻyicha shuʼba xoʻjalik birlashmalarini tuzish;
import boʻyicha olib kelingan yuqori likvidli mahsulot turlarini, egalarining 
xohishiga koʻra, ichki bozorda, shu jumladan, birja savdolarida cheklovlarsiz 
sotish;
birja savdolarida xarid qilingan yuqori likvidli mahsulotlar, xomashyo va 
materiallar turlarini sotuvchi tomonidan chiqarib yuborish toʻlov muddatidan kelib 
chiqqan holda birjalarning elektron tizimi orqali qatʼiy belgilanadigan muddatlar 
va navbatlar boʻyicha amalga oshirish tartibini belgilash;
v) 2018-yil 1-noyabrdan boshlab naqd pul tushumini topshirish va undan 
foydalanishning quyidagilarni:
eng kam oylik ish haqining 20 baravaridan ortiq miqdorda kunlik oʻrtacha 
naqd pul tushumi boʻlgan xoʻjalik yurituvchi subyektlar naqd pulni bank 
kassalariga inkassatsiya xizmatlari orqali yoki mustaqil ravishda kunlik topshirish 
imkoniyati;
ushbu kichik bandning ikkinchi xatboshida koʻrsatilgan miqdordan kam 
boʻlgan kunlik oʻrtacha naqd pul tushumiga ega xoʻjalik yurituvchi subyektlar naqd 
pulni bank kassalariga inkassatsiya xizmatlari orqali oʻzlari belgilagan davrlarda 
yoki mustaqil ravishda topshirishi imkoniyati;
qonun hujjatlarida belgilangan tartibda muqobil inkassatsiya xizmatlarini 
tashkil etgan holda naqd pul tushumini faqat Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy 
bankining inkassatsiya xizmati orqali topshirishni bekor qilish;
yuridik shaxslar, shuningdek, yakka tartibdagi tadbirkorlar tomonidan naqd 
pulsiz hisob-kitoblarni oldi-sotdi shartnomalarini tuzmasdan invoys (hisob-faktura) 
berish orqali korporativ bank kartochkalaridan foydalangan holda amalga 
oshirilishini nazarda tutuvchi tartibini joriy etish haqidagi takliflariga rozilik 
berilsin.
2. Belgilansinki:
xalqaro toʻlov tizimi orqali toʻlangan holda butunjahon Internet tarmogʻi 
orqali bitta invoys boʻyicha 5 ming AQSH dollarigacha tovar (xizmat)larni eksport 
qilishda xaridor bilan yozma shartnoma tuzish talab etilmaydi va barcha yuridik va 
jismoniy shaxslarga umumqabul qilingan xalqaro amaliyotga muvofiq hisobot 
yuritgan holdaTashqi savdo operatsiyalarining yagona elektron axborot tizimiga 
axborot kiritmasdan hamda pochta aloqa xizmatlari koʻrsatish qoidalariga muvofiq 

---

5 
yukning bojxona deklaratsiyasini rasmiylashtirmasdan amalga oshirishga ruxsat 
etiladi;
2019-yil 1-yanvardan boshlab tovar-xomashyo birjasi aʼzolarining 
daromadlariga qimmatli qogʻozlar bozorida brokerlik faoliyatini amalga oshiruvchi 
yuridik shaxslar uchun belgilangan soliqqa tortish shartlari tatbiq etiladi;
jismoniy shaxslarga umumiy qiymati 5 ming AQSH dollaridan koʻp 
boʻlmagan tovarlarni bojxona deklaratsiyasi taqdim etmasdan Oʻzbekiston 
Respublikasidan olib chiqishga ruxsat etiladi.
3. Oʻzbekiston Respublikasi Iqtisodiyot vazirligi huzurida 38 nafar shtat 
birligidan iborat Tarmoq bozorlari va eksportga yoʻnaltirilgan ishlab chiqarish 
tadqiqotlari markazi davlat muassasasi shaklida tashkil etilsin va uning asosiy 
vazifalari etib quyidagilar belgilansin:
respublikada ishlab chiqariladigan va import qilinadigan mahsulotlar (tovarlar 
va xizmatlar) nomenklaturasi va turlari toʻgʻrisida xoʻjalik yurituvchi subyektlarga 
axborot berish uchun muntazam yangilanib boriladigan elektron-axborot portalini 
yaratish;
ichki ishlab chiqarish quvvatlari, tovarlarga boʻlgan talab va taklifning 
hajmlari, shuningdek, ishlab chiqariladigan va isteʼmol qilinadigan mahsulotga 
ichki bozorda narxlarning oʻzgarishi haqidagi maʼlumotlar bazasini shakllantirish;
tovar bozorlaridagi narxlar, talab va takliflarning oʻzgarishi dinamikasini 
tahlil va monitoring qilish hamda shu asosida tegishli takliflar tayyorlash;
tarmoq bozorlar konʼyunkturasini respublika va hududlar kesimida kompleks 
oʻrganish, ularning muvozanatli rivojlanishi toʻgʻrisida takliflar tayyorlash.
4. Oʻzbekiston Respublikasi Xususiylashtirilgan korxonalarga koʻmaklashish 
va raqobatni rivojlantirish davlat qoʻmitasi ikki oy muddatda:
Oʻzbekiston Respublikasi Davlat soliq qoʻmitasi va Iqtisodiyot vazirligi bilan 
birgalikda respublikaning barcha hududlarida seminarlar oʻtkazsin va xoʻjalik 
yurituvchi subyektlarga birja va ulgurji savdo faoliyatini tashkil etish boʻyicha 
zarur amaliy yordam koʻrsatilishini taʼminlasin;
manfaatdor vazirliklar va idoralar bilan birgalikda “Oʻzbekiston respublika 
tovar-xomashyo birjasi” AJning ustav kapitalidagi davlat ulushini “Toshkent” 
respublika fond birjasida birlamchi (IPO) va ikkilamchi (SPO) ommaviy takliflar 
berish orqali sotish boʻyicha Vazirlar Mahkamasiga takliflar kiritsin.
5. Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi bir oy muddatda MDHga 
aʼzo davlatlarning monopoliyaga qarshi kelishilgan siyosatini amalga oshirish 
toʻgʻrisidagi Shartnomani belgilangan tartibda Oʻzbekiston Respublikasi 
tomonidan ratifikatsiya qilish boʻyicha takliflarni Oʻzbekiston Respublikasi Oliy 
Majlisi Qonunchilik palatasiga kiritsin.
6. Oʻzbekiston Milliy teleradiokompaniyasi ommaviy axborot vositalarida 
ushbu Farmon qoidalari va tadbirkorlik subyektlari uchun yaratilgan qoʻshimcha 
imkoniyatlar toʻgʻrisidagi maʼlumotlarning keng yoritilishini taʼminlasin.
7. Oʻzbekiston Respublikasi Iqtisodiyot vazirligi tegishli vazirliklar va 
idoralar bilan birgalikda ikki oy muddatda oʻzlari qabul qilgan normativ-huquqiy 

---

6 
hujjatlarni ushbu Farmonga muvofiqlashtirsin.
8. Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining ayrim hujjatlariga 2-ilovaga 
muvofiq oʻzgartirish va qoʻshimchalar kiritilsin.
9. Mazkur Farmonning ijrosini nazorat qilish Oʻzbekiston Respublikasi Bosh 
vaziri A.N.Aripov, Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi rahbari 
Z.Sh.Nizomiddinov, Oʻzbekiston Respublikasi Bosh vazirining oʻrinbosari – 
moliya 
vaziri 
J.A.Qoʻchqorov, 
Oʻzbekiston 
Respublikasi 
Prezidenti 
maslahatchisining birinchi oʻrinbosari B.M.Mavlonov va Oʻzbekiston 
Respublikasi Prezidenti maslahatchisining oʻrinbosari G.K.Saidova zimmasiga 
yuklansin.
Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti
Sh.MIRZIYOYEV
Toshkent shahri, 2018-yil 30-oktyabr