Mavzu: xalqaro tovarlar va xizmatlar bozoridagi

 
1. Tovar va xizmatlar tasnifi 
Tovar (rus.) — 1) ishlab chiqarish.iqtisodiy faoliyatning moddiybuyum 
shaklidagi har qanday mahsuloti; 2) sotuvchilar va xaridorlar oʻrtasida oldisotdi, 
bozor munosabatlari obʼyekti. Tovar bozorda sotish, ayirboshlash uchun va shu 
orqali boshqalarning ehtiyojlarini qondirish uchun ishlab chiqariladigan mehnat 
mahsulotidir. Tovar faqat modsiy shaklga ega boʻlmay, u turli xizmatlar, maʼnaviy 
neʼmatlar va boshqa koʻrinishlarda ham boʻlishi mumkin. Tovar shaklini olgan 
mahsulot ikki yoqlama xususiyatga ega boʻlishi, yaʼni bir tomondan, u faqat sotish 
uchun ishlab chiqarilgan, ikkinchidan, kishilarning bironbir ehtiyojini qondira olishi 
kerak. Iqtisodiyotda tovarning bu ikki yoqlama xususiyati — isteʼmol qiymati, uning 
mehnat mahsuli ekanligi qiymat tarzida oʻrganiladi.
2
Tovarlarning isteʼmol qiymati ularning boshqa tovarlar bilan almashtirish 
imkonini beradi. Shuning uchun tovar ishlab chiqaruvchilarni tovarning almashuv 
qiymati qiziqtiradi. Tovarlarni sotishdagi ularning narx koʻrsatkichi almashuv 
qiymatini koʻrsatadi. Tovarning almashuv qiymati — biror turdagi isteʼmol 
qiymatning boshqa turdagi isteʼmol qiymatga ayirbosh qilinadigan miqdoriy 
nisbatdir. Tovarlarning almashuv qiymatiga qarashlarda turlicha taʼlimotlar mavjud 
boʻlib, ulardan biri "qiymatning mexnat nazariyasi" deb nom olgan. Bu nazariya 
asoschilari A.Smit, D. Rikardo, U.Petti va boshqa fikricha, tovarlarning tabiiy 
xususiyatlaridan birortasi — ogʻirligi, shakli, hajmi kabilar almashuv qiymatiga asos 
boʻla olmaydi, uning asosini tovarga sarflangan mexnat, almashishning zarur 
2
https://www.hozir.org/tovar-va-xizmatlar.html 

---

7 
shartini esa ayirboshlanadigan tovarning har xil isteʼmol qiymatlari (xususiyatlari) 
tashkil etadi. Lekin har xil tovarlarning isteʼmol qiymati sifat jihatidan turlicha 
boʻlishi mumkin. Bu qarash tarafdorlarining fikricha, tovarlarni miqdor va sifat 
jihatlardan solishtirish, yaʼni barobarlashtirish asosi faqat unga sarflangan mehnat 
boʻlishi mumkin. Tovarda mujassamlashgan ijtimoiy mehnat uning qiymatini tashkil 
qiladi. 
Avstriya iqtisodiyot maktabi namoyandalari fikricha, ayirboshlash mutanosib 
tovarlarning isteʼmol uchun qay darajada foydaliligi, yaʼni nafliligi (qarang 
Naflshshk) bilan belgilanadi.
Tovarlar odatda (lekin har doim ham emas) bo'lgan narsalar moddiy, masalan, 
qalam, tuz, olma va shlyapa. Xizmatlar shifokorlar, maysazor ishchilari, 
stomatologlar, sartaroshxonalar, ofitsiantlar yoki onlayn serverlar, kitob, raqamli 
videogame yoki raqamli filmni o'z ichiga olgan boshqa odamlar tomonidan 
o'tkaziladigan tadbirlar. Birgalikda, bu ishlab chiqarish, tarqatishva iste'mol ning 
tovarlar va xizmatlar bu barchani qo'llab-quvvatlaydi iqtisodiy faoliyat va savdo. Ga 
binoan iqtisodiy nazariya, tovar va xizmatlarni iste'mol qilish ta'minlangan deb 
hisoblanadi qulaylik (qoniqish) ga iste'molchi yoki oxirgi foydalanuvchi bo'lsa ham 
korxonalar boshqa tovar va xizmatlarni ishlab chiqarish jarayonida tovar va 
xizmatlarni iste'mol qilishgavdalangan mexnat va uning nafliligi tovar qiymatini 
vujudga keltirad.