Mavzu: Vodorodning olinishi. Darsning maqsadi: Ta`limiy maqsad

Yangi mavzuni mustahkamlash 1. Metallar qanday sohada ishlatiladi.
2. Metallmaslar qanday sohada ishlatiladi.
3. Murakkab moddalarning qanday toifalanishi.
Uyga vazifa. : O`tilgan mavzuni mustahkamlab kelish.

“Tasdiqlayman” o`quv ishlari bo`yicha direktor o`rinbosari: ________________

Sana: ____________________ Sinf: __________________FAN: Kimyo
Mavzu: Oksidlarning tarkibi, tuzulishi,nomlanishi. Oksidlarning toifalanishi
Darsning maqsadi:
1. Ta`limiy maqsad:Oksidlarning tarkibi, tuzulishi,nomlanishi. Oksidlarning toifalanishi
haqida bilim, ko`nikma va malakalarini oshirishdan iborat.
2.Tarbiyaviy maqsad: O’quvchilarga mavzuda keltirilgan misollar asosida nutqini oshirish va tarbiya berish;
3.Rivojlantiruvchi maqsad: O’quvchhilarni ongini varafakkurini o’stirish, dunyoviy bilimlarini rivojlantirish.
Dasrning turi:An`anaviy. Yangi materialni o’rganuvchi dars.
Darsning usuli: Tushuntirish. Savol- javob
Darsning jihozi: kimyo faniga oid rasmlar, slaydlar va o’quv darsligi.
Darsning tashkiliy qismi:
1. O`quvchilar bilan salomlashish. 2. Navbatchilikni o`tkazish va davomatni aniqlash.
3. Siyosiy daqiqa o`tkazish. 4. O`tilgan mavzuni so`rash baholash.
Yangi darsni rejasi.
1. Oksidlarning tarkibi. 2.Oksidlarning tuzulishi,nomlanishi. 3. Oksidlarning toifalanishi
Yangi darsning bayoni.
Oksidlar deb biri kislorod bo‘lgan, ikki elementdan tashkil topgan murakkab moddalarga aytiladi.Oksidlar binar birikmalardir.
Oksidlarning umumiy formulasi: E²O_n (E — element, n — element valentligi. Oksidlarda kislorod atomi o‘zaro bog‘lanmaydi, balki boshqa element atomlari bilan bog‘langan holda bo‘ladi.Oksidlarning empirik (sodda) va grafik formulalari quyidagi tarzda ifodalanadi:

MgO	Al2O3	CO2	P2O5
Mg=O		O=C=O
Magniy oksid	Alyuminiy oksid	Uglerod (IV)- oksid	Fosfor (V)- oksid

Nomlanishi.Doimiyvalentlikkaegaelementoksidiningnomi«elementnomi+ oksid» shaklidayasaladi: magniyoksid, alyuminiyoksid.Agarelemento‘zgaruvchanvalentlikkaegabo‘lib, birnechaxiloksidlarhosilqilsa, elementnomidanso‘nguningvalentligiqavsichidarimraqamibilanko‘rsatiladivaqavsdankeyinchiziqchaqo‘yiladihamdaoksidso‘ziyoziladi «elementnomi + (valentlikrimraqamida) + [-chiziqcha] + oksid»: uglerod (IV)-oksid, CO — uglerod (II)-oksid, fosfor (V)-oksid, P₂O₃ — fosfor (III)-oksid.Elementnomigakislorodsonininggrekchasonlardaifodalanishiniqo‘shibhamoksidlarninomlashmumkin: CO₂ — ugleroddioksid, SO₂ — oltingugurtdioksid, SO₃ — oltingugurttrioksid, RuO₄ — ruteniytetraoksid.Oksidlarninomlashdatabiatdauchrashiyokiturmushdaqo‘llanishi, tarixiynomlaridanhamfoydalaniladi: so‘ndirilmaganohak — CaO; H₂O — suv; SiO₂ — qum, kvars; MgO — magneziya; Fe₂O₃ — temirtosh.Oksidlarkimyoviyxossalarigako‘ratuzhosilqiluvchivatuzhosilqilmaydiganoksidlargabo‘linadi.Kimyoviyreaksiyalardatuzhosilqiladiganoksidlarasosli (Na₂O, CaO, FeO), kislotali (CO₂, SO₂, P₂O₅), amfoter (ZnO, Cr₂O₃, A1₂O₃) oksidlargatoifalanadi. (Amfoterlik— ikkitaraflamaxossalarninamoyonqilish, kimyodahamasoslilikhamkislotalilikninamoyonbo‘lishi).Kimyoviyreaksiyalardatuzhosilqilmaydiganoksidlarbefarqoksidlardebataladi (NO, SiO, PO, N₂Ovab.)Asoslioksidlarvakislotalioksidlarqarama-qarshixossalargaega, amfoteroksidlaresasharoitdankelibchiqibkislotaliyokiasoslixossaninamoyonqilishimumkin. Quyidagijadvaldaasosli, kislotali, amfoteroksidlarningba’zixossalariberilgan.