Мавзу: Ҳуқуқ дарсларида педагогик ва ахборот технологиялардан фойдаланиш

МЕТОДИК ТАВСИЯЛАР:
Дебатлар мавзусини англаб етишлари учун ўкувчиларга шароит туғдирилади. Бунинг учун эса мавзуни резолюция шаклида ифодалаш керак бўлади. Маълумки, резолюция ҳар доим мавжуд ҳолатни ўзгартиришни талаб этади. Мисол учун, "қабул қилинган: АҚШ Олий суди алий жазонинг ноконституцшвийяилигини тан олди ".
Машғулотга маҳаллий мутахассислардан (олим, врач, муҳандис, ижтимоий арбоб ва бошқа) бири таклиф зтилади.
Дебатда қатнашиш учун иқтидорли ўқувчилар танланади ва улар икки гуруҳга ажратилади: резолюцияни қўллаб-қувватлайдиган ва уларга қарши чиқувчи иштирокчилар дебатларни ўтказиш қоидасини чуқур ўзлаштирган бўлишлари керак. Гуруҳ сардори регламентга риоя қилишни кузатувчи -ёрдамчини тайинлайди.
"Конструктив аргументлар" (3-5та) ҳолатга асосланган; мантиқий ифодаланган ва далилий материаллар билан мустаҳкамланган аргументлар тайёрлаш учун ўқувчиларга етарлича вакт берилади. Уларга муаммонинг кўламини англаш ва баҳсда ўз фикрини сақлаб крлишлари учун аник, мантиқий аргументлар тайёрлашда ўқитувчи ёрдам бериши керак. Шу билан биргаликда ўқувчилар қарши томон билдирган фикрларни кандай бўлиши мумкинлигини тахмин қилишлари ва олдиндан бу фикрларни инкор этишга ҳам тайёргарлик кўришлари лозим.
Баҳслашув натижасида ўқувчилар нималарни қўлга киритиш мумкинлигини тушуниб етсагина даре самараси тўғрисида гапириш мумкин.
Ўқувчиларни шундай далил-исбот топиш кўникмаларини эгаллашга ўргатиш керакки, натижада билдирилган фикрни қарши томоннинг муҳокама қилишига ўрин крлмасин. Шундагина ўқувчилар тенгдошларининг қарашларини ҳурмат қилишга ёки хусусий тасаввурларини тенгдошининг фикри олдида ожиз эканлигини тан олишга ўрганади, энг асосийси, уларда эркин фикр юритиш кўникмалари шакллана боради. Дебатларни ўтказиш тартиби:
1. Ўқитувчи ва дебат иштирокчилари аудиториядан жой олишади. Қулай
бўлиши учун резолюцияни қўллаб-қувватлайдиганлар ўқитувчйнинг ўнг
томонига, қаршилар эса чап томонига жойлашишгани маъқул.
2. Ўқитувчи қисқача муҳокама мавзусини ва иккала резолюция
вариантларини баён қилади, сўзга чиқувчилар учун вақгни белгилайди.
3. Ўқитуви дастлаб резолюцияни қўллайдиганларнинг биринчисига сўз
беради ва ундан конструктив аргументларни баён қилиш сўралади. Иложи
бўлса сўзга чиқувчилар тартибини ҳар бир гурух аъзолари учун олдиндан белгилаш керак. Ўқитувчининг ёрдамчиси гапирувчи учун ажратилган вактнинг тугаганлигини эслатиб туради.

4. 
   Ўқитувчи резолюцияни қўллайдиган гуруҳ ўкувчиларини биринчисига сўз беради ва у ўз фикрини етарлича аргументлар ёрдамида асослаб беради.
   
5. 
   Ўқитувчи биринчи гуруҳнинг иккинчи рақамли ўқувчисига сўз беради, сўнгра иккинчи гуруҳнинг иккинчи рақамли ўқувчиси ўз фикрларини резолюция бўйича баён килади. Шу ҳолат барча дебат иштирокчилари навбатма-навбат чиқиш қилгунларига қадар давом этади.
   
6. 
   Кейинги босқичда ҳар бир иштирокчига қарши томоннинг далилларини инкор этиб ташлашга ва улар танқидига жавоб беришга имконият туғлирилади.
   

7. 
   Масала талашиш давомида янги аргументларни келтириш мумкин эмас. Баҳсни ҳар доим резолюцияга қарши томон вакиллари бошлашади.
   
8. 
   Ўқувчилар бу босқичда резолюцияга нисбатан у ё'ки бу мавқени эгаллаш сабабларини баён қилишади. Ўқитувчи бу сабабларни синф доскасига ёзиб бориши ҳам мумкин.' Ўқувчилар бу сабабларга оид тегишли саволларга жавоб беришлари ҳам мумкин, бироқ ўз мавкеининг тўғрилигини оқлашга киришиб кетмасликлари керак.
   

9. Иштирокчилар шундай аргументларни кўрсатиш керакки, биринчидан
уларнинг қарашлари муаммо ечимига зид бўлиши ҳам мумкин, иккинчидан,
барчани ўйлашга мажбур этсин, учинчидан, хайратда қоларли даражада
ифодаланиши лозим.
Дебат даре сўнгида ўқувчилар қарши томон қабул қилган резолюциянинг жорий этилиши оқибатларини баҳолашиши керак. Шунингдек, ҳар икки томондан ўртага ташланган қарашларни ҳаётга тадбик этиш жамият учун қанчалик фойдали ёки зарарли эканлиги ҳам муҳокама қилиниши мумкин.