Mavzu: Umumta’lim maktablarining 9-sinfida fizikadan “Yorug’likning tarqalishi, qaytishi va sinishi” mavzusini zamonaviy pedagogik texnalogiyalari asosida tashkil etish usullari”

T –sxema texnikasi murakkab ko’p tarmoqli bo’lib, mumkin qadar muammo xarakterdagi mavzularni o’rganishda qo’llash mumkin. Bunda g’oyaning afzallik va kamchiligi, ijobiy va salbiy, foydali va zararli tomonlari muhokama qilinadi. Bu esa tanqidiy tahliliy,aniq mantiqiy fikrlash muvaffaqiyati rivojlantirishiga, hamda o’z g’oyalari, fikrlarini yozma va og’zaki bayon etish, himoya qilishga imkoniyat yaratadi. U asosan ma’ruza yakunida qo’llaniladi.
,,Muammoli- unsurli’’texnologiyada mavzuning tugunli savollari o’qituvchi tomonidan tanlab olinadi va mashg’ulot davomida talaba diqqatini unga qaratib faollashtiradi,yechimlarini birgalikda izlab topishga yo’naltirilgan holda ketma-ket birlashtiradi.
Muammoli savollarni qo’yish va muammoli vaziyatlar tuzish o’qituvchi ilmiy salohiyatiga, metodik mahoratiga bog’liq.
,,Suqrotcha’’ o’qitish texnologiyasi −qadimgi yunon faylasufi Suqrotga tegishli bo’lib, u suhbatdoshini savol-javobga jalb etgan holda fikrlashga o’rgatgan. Bunda o’qituvchi va talabaning hamkorlikdagi ijodiy faoliyatning tez moslashuvchan shakli hisoblanadi. Berilayotgan savol ularni doimo fikrlashga, o’z mavqeini, o’z g’oyasini isbotlashga va himoya qilishga majbur etadi. Buning uchun induktiv umumlashma zarur bo’ladigan muammoli vaziyatlar yaratish kerak bo’ladi. ,,Suqrotcha’’ metod muhiti talabalarning o’zlashtirishlari lozim bo’lgan asosiy tushuncha va ta’riflarni mustaqil ravishda aniqlashdan iborat.Buning uchun o’qituvchi ketma-ket savollar berib, o’quvchi yoki talabalarni ziddiyatlarni oshkor qilishga boshlaydigan suhbat tashkil etadi. Savollar dogmatik dogmatik ( aqidali ) tasdiqlarga tanqidiy munosabat prinsipi bo’yicha tuziladi. Ziddiyatlarni yechish bilan soxta bilimlar yo’qotiladi, aqlni ishga solib, talabada haqiqatni qidirishga jur’at uyg’otadi. Demak, ,,Suqrotcha’’ o’qitish metodi o’qituvchi tomonidan saralangan savollar yordamida talabalarning to’g’ri javoblarni topishga, predmetga oid matiqiy, aniq bilimlarga ega bo’lishni ta’minlaydi.
,,Suqrotcha’’ o’qitishni quyidagi ikki xil usulda ham tashkil etish mumkin:

1. 
   ,, Suqrotcha induksiya’’ – tuzilgan savollar talabani avvalgi bergan javoblaridanoaniqlik va to’liq emasligiga ishonch hosil qiladi.
   
2. 
   “ Suqrotcha istehzo ” – talabaning o’qituvchiga nisbatan hazil orqali mavqeini buzishidir.
   

Bu o’qitish metodi o’qituvchi va talabaning mashg’ulotlarga mustaqil tayyorlanishini taqozo etadi, natijada tadqiqotchilik ko’nikmasi malakasi shakllanadi.