Mavzu: Umumta’lim maktablarining 9-sinfida fizikadan “Yorug’likning tarqalishi, qaytishi va sinishi” mavzusini zamonaviy pedagogik texnalogiyalari asosida tashkil etish usullari”

Tushgan nur, singan nur va ikki muhit chegarasiga nurning tushish nuqtasidan o'tkazilgan perpendikular bir tekislikda yotadi.

Tushish burchagi sinusining sinish burchagi sinusiga nisbati berilgan ikki muhit uchun o'zgarmas kattalikdir.

Bu o'zgarmas kattalik n₂\ ikkinchi muhitning birinchi muhitga nisbatan nisbiy nur sindirish ko'rsatkichi deyiladi'
Ko'p hollarda nisbiy nur sindirish ko'rsatkichi o'rniga absolut nur sindirish ko'rsatkichi qo'llaniladi.


4.Yangi mavzuni mustahkamlash.
O'tilgan mavzuning o'zlashtirilgan- ligini tekshirish va mustahkamlash uchun «Blits» savollar beriladi:

1. 
   Yorug'lik nima?
   
2. 
   Yorug'lik qanday sirtlardan qaytadi?
   
3. 
   Yorug'likning sinish va qaytish qonunlarini tushuntiring.
   

Darslikdagi 16-mashqning 1- va 3-masalalari o'quvchilar bilan birgalikda yechiladi.
16-mashq. 1-masala.
Berilgan: α= 35°.
Topish kerak: α +γ - ?
Yechilishv. Yorug'likning qaytish qonuniga asosan α =γ = 35° bo'lgani uchun α +γ = 70°.
Javob: α +γ = 35° + 35° = 70°.
3-masala.
Berilgan: a= 45°; ν, = 2,25-10⁸ m/s; ν₂= 2-10⁸ m/s.
Topish kerak: β - ?
Formulasi: n₂/n₁ = ν,/ν₂ va n₂/n₁ = sina/sinβ dan ν,/ν₂= sina/sinβ; sinα = ν₂sinα/ν₁
Yechilishi. sinβ = 2sin45°/2,25 = 0,63; β = 39°.
Javob: β = 39°.

4. 
   O’quvchilarni baholash: O’quvchilar darsdagi faolligiga qarab baholanadi
   
5. 
   Uy vazifalari:
   
   1. 
      Darslikdagi 23- § ni o'qish.
      
   2. 
      Mavzular oxirida keltirilgan savollarga javob tayyorlash.
      

3.16-mashqning 2- va 4- masalalarini yechish. Qo'shimcha ravishda o'quvchilar 5-masalani ham yechishlari tavsiya etiladi.
4.23- § oxirida keltirilgan amaliy mashg'ulotning bajarilishi tushuntiriladi va ularni uyda bajarish topshiriladi.

XULOSA
Maktab ta'limi va tarbiyasini olgan shaxslar kеrak” dеgan so‘zlarida aynan mustaqil fikrlay oladigan maktab ta'limi va tarbiyasini olganlar nazarda tutilgan. Yuqoridagi kabi holatlar bo‘lmasligi uchun rivojlangan davlatlar ta'lim tizimida (o‘rta ta'lim, kasb-hunar ta'limi va oliy ta'limda) axborot madaniyati asoslari kursi kiritilgan va bu kurslarni kutubxonachi-pеdagog o‘qiydi. Mustaqil mamlakatimizda fuqarolik jamiyatidan axborotlashgan jamiyatga qadam qo‘yayotgan bir paytda rivojlangan davlatlar tajribasini o‘rganib, ilg‘or tomonlarini ta'lim tizimiga tatbiq qilish foydadan holi bo‘lmaydi, dеb hisoblayman.
Pedagogik va axborot texnologiyalarining ta'lim jarayoniga joriy etilishi ta'lim vositalarining yangi avlodi va ta'limning so‘nggi turlari ko‘rinishida o‘z mohiyatiga ega bo‘lishi bilan ahamiyatlidir. Bugungi kunda ta'lim jarayonida foydalanilayotgan an'anaviy o‘qitish usullariga qo‘shimcha o‘quv vositalari deb hisoblangan barcha multimedia o‘quv uslubiy elektron mahsulotlar shular jumlasidandir. O‘quv-uslubiy elektron mahsulotlarning imkoniyatlari va kiritilgan ma'lumotlar asosida turlarga ajratish mumkin.
1. O‘quv darslikning elektron versiyasi
Namunaviy dasturga muvofiq fanning to‘liq kursini qamrab olgan ma'lumotlarning elektron variant holdagi mahsulot (ma'ruzalar, matnlar va boshqalar).
2. Elektron darslik
O‘quv darslik elektron versiyasining takomillashtirilgan holatidir. Elektron darslik matni, gipermatn, giperizoh, grafik, diagramma, rasm, chizma va ularning animatsiyalaridan iborat (elektron darslik va elektron darslik versiyasi professor o‘qituvchilarning o‘quv mashg‘ulotlarni o‘tkazishda va talabani darsdan tashqari mustaqil ta'lim olish uchun imkoniyat beradi).
3. O‘quv uslubiy elektron qo‘llanma
O‘quv fanini qisman qamragan bo‘lib, matn, rasm, gipermatn, chizma va animatsiyalardan iborat.
4. O‘quv uslubiy elektron ko‘rgazma
Ma'lum bir fan uchun kompyuterlashtirilgan, yaxshi dizaynga ega bo‘lgan miniplakatlar to‘plami. 2D grafik o‘lchamida tayyorlanadi (dars jarayonida multimedia proyektor orqali namoyish etiladi).
5. O‘quv uslubiy kompyuter dasturi
Ma'lum fanning mavzusi keng yoritiladi. Ushbu dastur algoritmlashtirilgan bloklardan iborat. Har bir blok o‘zining mazmuniga, matni, grafikasi, animatsiya, o‘quv va nazorat qismidan iborat bo‘lgan dastur.
6. Multimediali o‘quv-uslubiy kompyuter dasturi va ensiklopediyalar
Ushbu o‘quv kompyuter dasturi matn, gipermatnlar, giperizohlar, grafik, diagrammalar, rasmlar, chizmalar, harakat, ovoz, videotasmalar, fotorasmlarni o‘z ichiga qamrab olgan mahsulot bo‘lib. 3D grafik o‘lchamida tayyorlanadi.
7. Kompyuterlashtirilgan videofilmlar
Ushbu mahsulotda sensorika ishlatiladi. Kompyuterlashtirilgan videofilmlar skanerdan, raqamli videokamera va fotoapparatlardan matnlar, rasmlar, harakatlar kiritiladi. Undan tashqari, videomagnitofondan raqamli o‘zgartirgich orqali videofilmlar joylashtiriladi va tahrirlar kiritish imkonini beradi.
8. Kompyuterlashtirilgan laboratoriya ishlari
Berilgan mavzu bo‘yicha laboratoriya tajribalarini namoyish qilish, harakatlanishi, asboblarning ko‘rsatkichlari, vaqt o‘lchash-larini va boshqa jarayonlarni bog‘lovchi kompyuter dasturi. 3D grafik o‘lchamida tayyorlanadi (Laboratoriya asbob-uskunalari yetishmaydigan joylarda ishlatish imkoniyatini beradi).
Bugungi kunda jahonda rеal muhitda ham, virtual muhitda ham katta miqdordagi axborotlar oqimi paydo bo‘lmoqda va shu bilan uni qidirish, to‘plash, qayta ishlash, analiz va sintеz qilishning murakkablik darajasi ham ortmoqda. Shuning uchun bugungi kunda bunday axborot oqimida har xil axborot rеsurslaridan foydalanib, moslashish ko‘nikmalarini egallash hayotiy zaruratdir. Bugungi talaba ma'lum axborot madaniyatini egallashi shart va buningsiz uzluksiz ta'lim va mustaqil ta'limni tasavvur qilib bo‘lmaydi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati
1.O’zbekiston Respublikasi “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi to’g’risida” gi Qonuni.
2.O’zbekiston Respublikasi “Ta’lim to’g’risida” gi Qonuni.
3. 9-sinf Davlat ta’lim standarti va dasturi.
4. O’rta maxsus, kasb-hunar ta’limi muassasalari rahbarlari uchun me’yoriy hujjatlar to’plami., 1-qism, Toshkent, “Yangi asr avlodi”– 2010y.
5. P.Habibullayev, A. Boydedayev, A. Baxromov, M.Yo’ldoshev “Fizika” Umumiy o’rta ta’lim maktablari 9-sinf uchun darslik. Toshkent, 2010 yil
7. “Umumta’lim fanlari metodikasi” ma’naviy-ma’rfiy, ilmiy metodik jurnal. Toshkent 2012 yil 12-son
8. I.M.Kokanboyev va boshqalar. Fizika fanini o’qitishda kompyuter texnologiyalaridan foydalanishni ayrim masalalari.
9. “Yangi pedagogik texnologiya” (yo’nalishlari, muammolari, yechimlari). “Halq ta’limi” jurnali pedagogika fanlari doktori, professor J. Yo’ldoshev
10. N. S. Sayidaxmedova, A. Ochilov. “Yangi pedagogik texnologiya mohiyati va zamonaviy loyihasi”. Toshkent, 1999 y., 556.
11. “Umumta’lim fanlari metodikasi” ma’naviy-ma’rfiy, ilmiy metodik jurnal. Toshkent 2012 yil 12-son