Mavzu: Ultratovush va uning qo’llanishi

Ultratovush - chastotasi 1520103 Gs dan 10’ Gs gacha boʻlgan elastik tebranishlar va toʻlqinlar. U.ni past chastotali (1,5 104 Gs), oʻrta chastotali (105—107 Gs) va yuqori chastotali (107—10’ Gs) U.ga boʻlish mumkin.
U. tebranishlarni hosil qilishda maʼlum fizik hodisalarga asoslanib yasalgan U. nurlatkichlari qurilmalaridan foydalaniladi. Mexanik nurlatkichlarda U. tebranishlar gaz yoki suyuqlik oqimining mexanik energiyasi hisobiga sodir boʻladi. Elektromagnit nurlatkichlarning magnitostriksiya va pyezoelektr hodisalariga asoslangan turlari keng tarqalgan.
Suv osti kemalarini izlashda, dengiz (okean) chuqurligini aniklashda, texnologik jarayonlarni tezlatishda, qiyin kechadigan baʼzi kimyoviy reaksiyalarni roʻyobga chiqarishda, massa almashinish, kristall oʻstirish, elektroliz kabi jarayonlarni tezlatishda, moddalarning fizik xususiyatlarini oʻrganishda, materiallar sifatini tekshirishda (qarang Defektoskopiya), moddalarga ishlov berishda, diagnostika va davolashda keng qoʻllaniladi.
Ultratovushning emitentlari (manbalari) 2 ta katta guruhga bo'linadi. Birinchisi - harakat yo'lida o'rnatilgan to'siqlar mavjudligi sababli tebranishlar qo'zg'atiladigan generatorlar. doimiy oqim suyuqlik yoki gaz oqimlari. Ultratovush manbalarini birlashtirish mumkin bo'lgan ikkinchi guruh - bu berilgan oqim yoki kuchlanish o'zgarishlarini o'zgartiradigan elektroakustik transduserlar. mexanik tebranish atrof-muhitga akustik to'lqinlarni chiqaradigan qattiq jism tomonidan amalga oshiriladi.
Tebranishlarning yuqori chastotasi va shuning uchun ultratovush to'lqinlarining qisqa to'lqin uzunligi natijasida ularni ultratovush nurlari deb ataladigan yo'naltirilgan nurlar shaklida tarqatish oson. Bu optik shaffof muhitda yorug'lik nurlari tomonidan amalga oshirilganidek, optik shaffof bo'lmagan (lekin shaffof UV) muhitda bir xillik va nuqsonlarni aniqlash uchun UVdan foydalanishga imkon beradi. U. ham sonar uchun, soʻnggi paytlarda tibbiy diagnostikada oʻsma hosilalarini aniqlash, yurak mushagi boʻlimlari harakatini oʻrganish va boshqalarda qoʻllaniladi.