Мавзу: Туронзамин – қадимий маънавият ва маърифат маскани

Hadisi sharifda ; “Kimki dunyoni xohlasa ,ilm olsin, kimki ohiratni xohlasa ,ilm olsin “- deyiladi.Aslida ,hadislar o’z mohiyatiga ko’ra Qur’ondan keyoigi ikkinchi muqqaddas manba ,eng mo’tabar va bebaho hikmatlar majmuasidir .Shuningdek,hadislar ko’p hollada Qur’onning turli oyatlarini tushitirib,ularni to’ldirib ham beradi.

Hadislar; ilm poklik ,hallollik,kishilarni yaxshilik sari boshlovchi ,qorong’ilikda yo’l ko’rsatuvchi mash’al tariqasida talqin qilinadi .Ilm –bu hikmat ,poklik ramzi ,ilomsizlik johillikir.Ilm,avvalo,etiqotdir .Iymon bilan ilm egizak.Harqanday ilmli odam o’z bilimiga amal qilishi ,undan kelib chiqib ,kishilarga to’g’ri yo’l ko’rsatishi maslahat beriladi .

Dinning asosini iymon ,e’tiqot tashkil etadi.Shuning uchun hadslarda dinning ofati 3 ta ,deb ko’rsatilgan .1) Beamal olim 2)Zolim hokim 3) Bilomasdan fatvo aytuvchi ulamo .

Ilm kishilarga naf keltirish lozim.Olimlar bu yo’lda rahnoma bo’lishi kerak .<> .Ilm foydali bo’lishi uchun u odamlarga o’rgatilishi kerak. Ilmli inson sadoqatli bo’lishi,kishilarga yaxshilikni o’rgatishikerak.Ilm bilimli sadoqatli inson uchun fazilat bo’lsa ,bu holatni u boshqalarga singdirishi zarur.Hadislarda ilmnli kishi mevali daraxtlarga o’xshatiladi .Ilm-bu ma’rifat ,fazilat. Ilmsiz mamlakatda fitnalar kuchayadi,qotillik avcj oladi.

Umuman,islomda ilm fanni egallash,ma’rifatli bo’lish juda savobli ish ekani qayta-qaytata’kidlanadi .Beshikdan to qabirgacha ilm izlash lozimligi qayt qilinishining o’zi katta tarbiyaviy ahamyatga ega .

MuhammatXorazmiy,Ahmad Farg’oniy ,Abu NasrFarobiy ,Beruniy,Ibn Sino ,Imom al-Buxoriy ,Imom at-Termiziy ,Abu Yazid Tayfur al-Bistomiy,Imom G’azzoliy ,Mahmud Koshg’ariy,Yusuf Xos Hojib, Ahmat Yassaviy ,Yusuf Hamadoniy ,Xo’ja Abdulxoliq G’ijdivoniy ,Bahoudun Naqishbandiy ,Mirzo Ulug’bek ,Ali Qushchi ,Mirzo Bobur ,Alisher Navoiy, Behbudiy ,Munavvar Qori kabi ulug’zotlar hayot tarzi, ilm uchun fidoyiligi ,e’tiqodining pokligi bilan barchaga ibrat bo’lgamligini bilib olish mumkin .Demak,diniy va dunyoviy ma’rifatni jam qilgan,ana shu ikki ilmni egallagan kishining ikki dunyosi oboddir.

<

Ilm inson uchun g’oyat oily va muqqaddas bir fazilatdir.Zerokiy ,ilm bizga o’z ahvolimizni harakatimizni oy na kabi ko’rsatur . Zehnimizni ,fikrimizni qilch kabi o’tkir qilur >>.

Bir kuni ilm olishning fazilatlari va davlat haqidagi suhbat chog’da yahudiylar Hazrat Aliga bitta savol bilan murojat qiladilar .U ma’naviy – ahloqiy ,falsafiy – ijtimoiy ,madaniy –ma’rifiy jihatdan puxta javob beradi :Javoblar :

1. 
   ILm afzaldir ,chunki ilm insonni yoqug’likka olib chiqadi,davlat – esa zulmatga.
   
2. 
   ILm afzaldir ,chunki ilmli kishining do’sti ko’payadi ,davlatli kishining esa dushmaniko’p bo’ladi
   
3. 
   ILm afzaldir ,chunki ilmni qancha ishlatsa,ko’payaveradi ,davlatni ishlatsa kamayadi va yo’qoladi
   
4. 
   ILmafzaldir ,chunki ilmni hechkim o’g’irlay olmaydi ,davlatni esa o’g’irlaydi
   
5. 
   ILm kopaygan sari kishining qalbi nurlanib ,jilonanib boradi.Davlat ko’paysa esa,kishining qalbi qorayib tumalashadi .
   
6. 
   Ilm ko’paysa,ko’ngil hamisha hotirjam,davlat ko’paysa ,tun – u kun behalovat bo’lur .
   
7. 
   Ilm qadimdan meros ,janob payg’ambarimiz sallallohu alayhi va sallamdan meros.
   
8. 
   Ilm ko’paysa u dunyoda javob berilmas ,davlat ko’paysa ,hisob berilur .