2002 yilda valyuta tushumi 18,835 ming AQSH dollarini tashkil etgan
bo’lsa, 2003 yilda bu ko’rsatkich 20,980 ming AQSH dollariga va 2004 yilda esa
25,255 ming AQSH dollariga barobar bo’lgan. Bunga mos ravishda o’rtacha bir
turistga to’g’ri keladigan valyuta miqdori ham yildan-yilga oshib borgan. 2002
yilda o’rtacha bitta turistga to’g’ri keladigan valyuta miqdori 74,5 AQSH dollarini
tashkil etgan bo’lsa, 2003 yil 77,1 AQSH dollari va 2004 yilda 93,2 ming AQSH
dollarini tashkil etdi. Umuman olganda, uchinchi va to’rtinchi jadvallarda
keltirilgan ma’lumotlar mamlakatimiz turizmini rivojlanishida
xususiy sektorga,
ya’ni asosan kichik va xususiy tadbirkorlik sub’ektlariga nihoyatda muhim e’tibor
berilayotganligidan dalolat beradi. Mamlakatimiz turizmida xususiy mulkchilik
salmog’ini oshirish borasida olib borilayotgan islohotlardan ko’rinib to’rganidek,
yaqin kelajakda bu borada faoliyat ko’rsatayotgan kichik va o’rta biznes
sub’ektlarining salmog’i yanada ortib borishi kutilmoqda.
11.3.Turizmda litsenziya olish
Turistik firmaning turizm sohasidagi faoliyatining zaruriy sharti - unda
litsenziya (ruxsatnoma)ning mavjudligidir. Turizm faoliyatini litsenziyalash
turizmni tartibga solishning muhim bo’g’inidir. O’zbekistonda
turizmni
litsenziyalash bir necha yillar mobaynida amalga oshirilib kelinmoqda. Bu
sohadagi ishni tashkil etishda ham muayyan tajriba to’plangan. 1994 yilda
O’zbekiston Respublikasida turizm birinchi marotaba litsenziyalanadigan
faoliyat turlariga kiritilgan edi. SHu jumladan, Vazirlar Mahkamasining 1994 yil
19 apreldagi 215-sonli qarori bilan litsenziyalanishi lozim bo’lgan ba’zi bir
faoliyat turlari joriy etildi (shu jumladan, turizm sohasida ham) va litsenziyalarni
berilishini
rasmiylashtirishga
doir
umumiy
nizom
ham
tasdiqlandi.
Litsenziyalash usullarini sinovdan o’tkazib borish, qonunchilik bazasini
o’zgarishi va tahlil qilish va hal etishni talab qiladigan
muammolarni vujudga
kelishi bilan 1998 yillar «O’zbekiston respublikasida turizm faoliyati bilan
shug’ullanish uchun ro’yxatdan o’tish va litsenziya berish qoidasi» yangi tahriri
kuchga kiritildi. Ushbu qoida mulkchilik shakli va idoraviy mansubligidan
qat’iy nazar yuridik shaxs maqomiga ega bo’lgan va turizm sohasiga amaldagi
qonunchilikka muvofiq faoliyat yuritayotgan korxona, birlashma va
tashkilotlarni ro’yxatdan o’tkazish va ularga litsenziya
berish tartibini belgilab
beradi. YAngi bosqichdan turizm sohasida faoliyat ko’rsatadigan
ishtirokchilariga talab kuchaytirildi. SHuningdek litsenziyalarning bekor
qilinishini (chaqirib olinishini) ko’zda tutuvchi holatlar belgilandi. Turizm
faoliyati bilan shug’ullanish uchun litsenziya “O’zbekturizm” Milliy
Kompaniyasi tomonidan O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi
huzuridagi komissiya qarori asosida beriladi.
Turizm faoliyati bilan
shug’ullanish uchun litsenziya 5 yil muddatga beriladi. Litsenziya berilganligi
uchun Respublikadagi eng kam ish haqqining 25 barobari miqdorida litsenziya
yig’imi to’lanadi. Litsenziya yig’imi to’lovidan kelib tushadigan mablag’lar
«O’zbekturizm» Milliy Kompaniyasi huzuridagi turizmni rivojlantirish
markazlashtirilgan fondiga yo’naltiriladi. 2004 yil holatiga ko’ra
«O’zbekturizm» milliy kompanisi tomonidan turizm sohasida faoliyat yuritish
huquqini beruvchi 450 dan ortiq litsenziya berilgan.
Ayni paytda korxona va
tashkilotlar O’zbekiston Respublikasining amaldagi qonunchiligini buzuvchi
turli xil sabablarga ko’ra 70 ga yaqin korxonalar litsenziyadan mahrum
etilganlar. Ko’pchilik mamlakatlarda, turagent va turoperator faoliyatini tartibga
solish darajasida farqlar mavjud. Jumladan, rivojlangan mamlakatlarning turizm
amaliyotida turoperatorlik va turagentlik faoliyatni litsenziyalashda litsenziya
yig’imi miqdori, tavakkalchiliklarni sug’urtalash tizimi, ushbu sohada muayyan
ma’lumotga ega bo’lishga doir talablarda farqlanish mavjud. Ushbu faoliyat
turlarining
belgilangan farqlari, maqsad va vazifalari, mijoz bilan o’zaro
hamkorlik qilish tartibidan kelib chiqqan holda ushbu korxonalarni
litsenziyalashga ham turlicha metodologik yondashuv amalga oshiriladi.
O’zbekiston Respublikasida turizm sohasidagi tadbirkorlik faoliyati tashkil
topish va rivojlanishining dastlabki bosqichida ko’pchilik kishilar bir vaqtning
o’zida turoperator va turagent faoliyatini farqlay olmasdan ushbu faoliyat bilan
shug’ullana boshlashi albatta maqsadga muvofiq emas edi.
Hozirgi bosqichda
ushbu faoliyat sohasidagi tadqiqotlar va amaliyotdan kelib chiqqan holda
Butunjahon Turistik Tashkilotining «Turizm sohasidagi faoliyat turlarini xalqaro
tasniflash andozalari»ga muvofiq holda ushbu sohadagi faoliyat turlarini alohida
ko’rsatgan holda umumiy litsenziyalash tizimini joriy etish zarurligi maqsadga
muvofiqdir.
Do'stlaringiz bilan baham: 
