Mavzu: Transaktsiyalar va transaktsion xarajatlarni tahlil qilishga nisbatan yondashuvlar

Ilmiy manbalarda berilgan ta'riflarga muvofiq transaksiya xarajatlarini quyidagi tarzda tasniflash mumkin:

axborotni izlash xarajatlari
muzokaralar olib borish xarajatlari
almashuvga kirgan tovar va xizmatlarning miqdori va sifatini o‘lchash xarajatlari
tafsirlash va mulkiy huquqlarni himoyalash xarajatlari
opportunistik xatti-harakatdan himoyalash xarajatlari, bunda bitim shartlarini buzuvchi yoki bir tomonlama foyda olishga yo‘naltirilgan noto‘g‘ri xatti-harakat tushuniladi
Transaksiya xarajatlarini tasniflashga nisbatan turlicha yondashuvlar mavjud. Tasniflashni bitimni tuzish bosqichlariga muvofiq amalga oshirish ma'qul. O.Uil'yamson transaksiya xarajatlarini bitim tuzilgunga qadar va bitim tuzilganidan so‘ng yuzaga keladigan xarajatlar, deya ta'riflaydi.
Mikrodarajada transaksiya xarajatlarini tahlil qilishga nisbatan Kouz – Uil'yamson yondashuvi transaksion yondashuv, deb yuritilsa, makrodarajada Nort yondashuvi transformasion yondashuv, deb yuritiladi
Transformasiya xarajatlari eski institutlarni tugatish, iqtisodiy tizimda yangi institutlarni shakllantirish (yoki import qilish) va moslashtirish bilan bog‘liq xarajatlardir. Bular tarkibiga nafaqat yuqorida sanab o‘tilgan xarajat turlari, balki yangi institutlar, shu jumladan yangi tadbirkorlikni tashkil etish va bu faoliyatni yuritish bilan bog‘liq xarajatlarni ham kiritish mumkin.
Respublikamizda amalga oshirilgan mulkni davlat tasarrufidan chiqarish, kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish, sud-huquq tizimini o‘zgartirish, yangi qonunchilik tizimini barpo etish, bozor tizimlarini shakllantirish va shu kabi boshqa institutlarni tashkil etish bilan bog‘liq xarajatlar shular jumlasiga kiradi.