Mavzu: Tovush va uning turlari Reja

Odam qulog‘i kabul kiladigan intensivlik:
I = 10^-12 wt/m²; yoki P = 10^-5 wt/m² (eshitish busagasi)
I₀ = 10 wt/m²; yoki p_max = 60 Pa ( ogrik sezish busagasi)
Bularning nisbatlari I₀ /I = 10¹³ bo’lganligi uchun tovush intensivliklarini xarakterlashda logorifmik birliklardan va shkalalardan foydalanish qulayroq.
Intensivlik uchun;
L_b= lg (I/I₀) ; Detsibellarda L_db = 10 lg(I/I₀)
Tovush bosimi uchun :
L_b = 2lg(P/P₀); Detsibellarda L_db = 20lg(P/P₀)

Tovush bosimini o’lchashda akustik signal elektr signalga aylantiriladi:

VEBER – FEXNER QONUNI ushbu qonunni nemis fiziologi va anatomi E.G.Veber ochgan (1834) va fizik G.T.Fexner uni rivojlantirgan.
Tovushning balandligi – tovush tonlarining chastota intensivligiga boglik bo’lib, eshitish sezgisini hosil bo’lish darajasini xarakterlaydi - ya'ni tovushning qattiqligini xarakterlaydi.Ushbu qonunni emis fiziologi va anatomi E. G. Veber ochgan (1834) va fizik G. T. Fexner uni rivojlantirgan.
Qattiqlik - eshituv sezgisi darajasini xarakterlaydi.
Tovush qattiqligi Veber – Fexnerning psixofizik qonuni orqali aniqlanadi, ya'ni agar ta'sirot (qittiqlanish, g’azablanish) geometrik progressiya bo’yicha (bir hil son marta) ortirib borilsa, u xolda bu ta'sirotning sezilishi arifmetik progressiya bo’yicha (ya'ni bir xil miqdorda) o’sib boradi. Ya'ni tovush intensivligi qator ketma-ket qiymatlarga ega bo’lganda, masalan , aI₀, a²I_0, a³I (a-biror koeffitsiyent) , ularga mos tushuvchi kattikligining sezilishlari E₀, 2E₀, 3E₀ va x.k. bo’ladi.
AUDIOMETRIYA
Audiometriya - eshitish o’tkirligini aniqlash usulidir.
Eshitish oʻtkirligi, asosan, tovushni qabul qilish boʻsagʻasi bilan aniqlangani uchun A. inson qulogʻi qabul qiladigan eng past tovush kuchini aniqlashdan ibo-rat boʻladi. A.ning eng oddiy usuli har xil masofada turgan inson tovushi yoki kamertonning turli balandlikdagi to-vushlarini qabul qilish hisoblanadi. A., asosan, maxsus elektr akustik asbo-blar – audiometrlar bilan amalga oshiri-ladi. Audiometrlarda tovush balandligi (100 dan 8000 gs gacha) va kuchi (0 dan 125 db gacha) oʻzgartirilib, tovush xiyol eshi-tiladigan holga (eshitish boʻsagʻasiga) keltiriladi. A. natijalari audiogram-ma (egri chiziq) tarzida yozib olinadi.