Mavzu: Tovush va uning turlari Reja

Mavzu:Tovush va uning turlari
Reja:

1. 
   Tovush
   
2. 
   Tovushning fizikaviy va psixo – fizikaviy xarakteristikalari
   
3. 
   Veber – Fexner qonuni
   
4. 
   Tovushning eshitish a’zosi
   
5. 
   Eshitish biofizikasi elementlari
   

Akustika – (grekcha akusikos)- eshitish ma’nosini anglatadi va eng past chastotali (0 gs dan boshlab) tebranishlardan boshlab, o’ta yuqori (10¹² – 10 ¹³ Gts ) chastotali elastik tebranishlar va to’lkinlarni o’rganuvchi fizikaning bo’limiddir.Tovushning tarqalish va qaytish qonunlari Yevklid zamonida aniqlangan edi.17-asrga kelib,tonning yuksakligi va tebranishlar soni orasida bogʻlanish borligi aniqlandi.Galiley va fransuz fizigi Mersenn (1588–1648) tovush toʻlqinining havoda tarqalishini ilmiy tushuntirdilar va tovush tezligini oʻlchadilar.Torrichelli vakuumda (havosiz joyda) tovush tarqalmasligini isbot qildi.Tovush to’lqinlari chastota bo’yicha 4 qismga bo’linadi:

• 
  Infratovushlar : 0 - 16 Gts gacha;
  
• 
  Inson qulog’i eshitadigan diapazon (oddiy tovush)-
  

16Gts – 20 kGts ;

• 
  Ultratovushlar : 20kGts – 10⁹ Gts
  
• 
  Giper tovushlar : 10⁹ Gts – 10¹³ Gts
  

TOVUSHNING FIZIKAVIY VA PSIXO – FIZIKAVIY XARAKTERISTIKALARI
Tovushning tarqalish tezligi: havoda - 331,5 m/sek;
Odam organizmida (suvda) -1500 m/sek;
Ton – davriy jarayondan ibrat tovushdir, ya'ni kattiy bir chastotadan iborat tovushdir.
Yassi tovush to’lkin tenglamasi bilan ifodalandi: (kamerton chikararadi) : X = A COS (ω*t - x/v )
Angormonik - garmonik bo’lmagan tebranishlar murakkab ton hosil qiladi (musikiy asboblar, nutq apparati).
Akustik spektor - nisbiy intensivliklarini ko’rsatuvchi chastotalar to’plami.
Ajratilgan tonlarning eng kichik chastotasi ₀ bo’lsa qolgan qismi obertonlar – garmonikalarga ajraydi 2₀ ; 3 ₀
Tovush intensivligi - uning energetik xarakteristikasini belgilaydi.
Amalda tovushni baholashda uning intensivligi emas balki, u muxitdan o’tayotganda hosil bo’ladigan kushimcha tovush bosimidan foydalanish qulayrok. Intensivlik va bosim kuyidagicha boglangan:
I = P² / 2**v_t
 - muxitning zichligi;
v_t- tovush to’lqinining tezligi;
P- tovush bosimi.