Mavzu tо‘lov balansi

3.5. Xizmat va transfertlar tahlili 

Umuman  olganda  xizmat  kо‘rsatish  sohasida  debet  va  kreditlarning  asosiy 

kategoriyalarini savdoda kiritilgan ayni kо‘rsatkichlar, ya’ni nisbiy qiymatlar bilan bog‘lash 

mumkin. Lekin bunday yondashuvning samaraliligi xizmat moddalarining ba’zi sohalarga 

tavsiv  etuvchi  omillari  murakkabligi,  shuningdek,  turli  moddalar  qiymati  tо‘g‘risidagi 

ma’lumotlarning yо‘qligi sababli chegaralanadi. Shuning uchun, odatda, xizmat kо‘rsatish 

sohasida  debet  va  kreditlarning  umumiy  prognozlashtirish  imkonini  beruvchi  usullardan 

foydalaniladi.  Xizmat  va  transport  kategoriyasining  asosiy  kо‘rsatkichlarini  aniqlashda 

asosiy omillar sirasiga quyidagilar kiradi. 

1. Yuk va sug‘urta debetlari importning transportirovkasi bilan bog‘langan bо‘lishi 

mumkin. Kreditlar eksportlar bilan shunday holatda bog‘liq bо‘ladiki, agar о‘sha davlatning 

transport  tashkilotlari  eksport  yuklarini  yetkazish  nuqtasigacha  transportirovkasini 

ta’minlab bersa. 

2.  Boshqa  transport  xizmatlari,  masalan  yо‘lovchi  tashish  va  port  xizmatlari, 

shuningdek, tovar savdosi oqimi, turizm darajasi va о‘zimizdagi transport tashkilotlarining 

raqobatbardoshligiga bog‘liq. 

3.  Turizm  bilan  bog‘liq  kirim  va  tо‘lovlar  foydalarga  baholar  sharoitidagi 

raqobatbardoshligiga  bog‘liq.  Turizmdan  tushadigan  tushumlar,  sayyohlar  kelayotgan 

mamlakatning  daromad  darajasiga  bog‘liq.  Sayyohlarga  xizmat  kо‘rsatishning 

yaxshilanishi,  masalan,  xizmat  kо‘rsatish  darajasining  oshishi,  mehmonxonalardan  taklif 

qilinayotgan  xizmat  kо‘rsatishning  oshishi,  ma’qul  ma’noda  uzoq  muddatda  turizm 

tushimlariga ta’sir etadi. 

---

4.  Investitsiyadan  olinadigan  daromadlar.  +onun  bо‘yicha  tashqi  qarz  uchun 

tо‘lanadigan  foyiz  tо‘lovlari  katta  debet  hisoblanadi.  О‘tgan  va  avvalgi  chet  el  zayomlari 

bahosi va hajmi ham shulardan kelib chiqadi. Chet el investitsiyasi natijasidagi mablag‘lar 

oqimining  о‘lchanishi  bugungi  kundagi  shunday  investitsiyalarning  umumiy  miqdoridan 

kelib  chiqadi.  Kreditlarga  kelsak  mablag‘  oqimi  boshqa  davlatlarga  berilgan  zayomning 

foyizidan  tushadigan  tushumlar,  shuningdek,  chet  el  zahiralarining  daromad  darajasiga 

bog‘liq. 

5. Xususiy bir yoqli transfertlarni yirik qismidan biri kо‘p hollarda, chet eldan xizmat 

qiluvchi  migrantlarning  о‘tkazilishi  hisoblanadi.  Xizmat  qiluvchi  migrantlarning  qabul 

qilinadigan  davlatdagi  umumiy  maoshi  va  keyinchalik  reportatsiya  qilinadigan  summani 

hisobga  olish  kerak.  Migrantlarga  beriladigan  maoshning  umumiy  hajmi  ularni  qabul 

qiluvchi  davlat  iqtisodiy  siklining  qaysi  bosqichda  bо‘lishiga  bog‘liq  holda  о‘zgarishi 

mumkin, maoshlarni reportatsiya qilishga esa kelajakda ari boshlash kursining darajasi va 

soliq prognozlarini kutishlar, vositalarni reportatsiya qiluvchi stimullar ta’sir etadi. 

6.  Rasmiy  bir  tomonlama  transportlarning  qiymati  boshqa  davlatlar  hukumati 

tomonidan aniqlanadi. Progpar chet el transfertlaridan olingan byudjet  prognozlariga mos 

kelishi kerak.