Мавзу: “Teatr tarixi” kursiga kirish

 
bo'lmish «Karkidonlar» (1959) pyesasi misol bo'lishi mumkin. Bu pyesa 1997-yil 
«Ilhom» tajribaviy teatrida ham sahnalashtirildi. 
Sahna san'ati. 
Jan Lui Barro (1910-1994) 1958—1968-yillar davomida 
Parikning nufuzli teatrlaridan «Odeon» teatrini boshqarib, fransuz sahna san'atida 
alohida mavqega ega bo'lib keldi. 
Barro «Komedi Fransez» teatri maktabini o'tab, 1940-yili shu teatrda 
halovatsiz, mard va jo'shqin Hamlet obrazini yaratdi. U mumtoz dramaturgiya, 
zamonaviy milliy va xorijiy psixologik drama tabiatini chuqur his etuvchi aktyor 
edi. Molyerning «Skapenning nayranglari» komediyasidagi Skapen talqinida uning 
topqir, serg'ayrat, qalban beg'ubor badkirdorlarni masxaralashga ustasi farang kishi 
tarzida namoyon bo'lgan edi. 
Barro rejissura ustasi, san'atda haqiqat izlovchi teatr shoiri bo'lib qoldi. U 
teatrni «insoniylik timsoli» deb atadi va bir munaqqidning ta'biri bilan aytganda, 
bani basharga inson haqida ochiq, vijdoniy so'zlarni aytish uchun intildi. 
Jan Vilar (1912—1971) fransuz sahna madaniyatining ko'rkli teatrlaridan 
«Milliy Xalq teatri» (TNR) ga 1951—1963-yillar davomida rahbarlik qilib, 
haqiqiy ommabop san'at uchun kurash olib bordi. U 2700 o'rinli Sheyo saroyi 
sahnasida badiiy ko'rkam, ulug'vor teatr tomoshalarini yaratdiki, bu xalqni teatrga 
yaqinlashtirishda fransuz sahnasi tarixida favqulodda yangi voqelik edi. Vilarning 
bu boradagi izlanishlari Avinon festivallaridan boshlangan edi. 
1947-yili Provans Avinon shahrida Vilar boshchiligida «Fransuz drama 
san'atining birinchi festivali» o'tkazilib, ushbu festival o'sha chog'dan har yili yoz 
kezlari «Avinon festivali» nomi bilan xalqaro miqyosda o'tkaziladigan bo'lib qoldi. 
Vilar o'z teatriga J. Filip, Daniel Sorano, Mariya Kazares kabi iste'dodli aktyorlarni 
jalb etgan edi. 
Jerar Filip (1922-1959) qahramonona romantik ruhdagi aktyor bo'lib, u 
Kornelning «Sid» asaridagi Rodrigo rolini Fransiyaning buyuk kelajagi, shon-
shavkati deya kurashgan siymo tarzida talqin etdi. Uning Rodrigosi Sheyo saroyi 
sahnasida qaynab jo'shgan holda paydo bo'lar ekan, tomoshabinlar olqishlar bilan 

---

 
kutib olardi. Jerar Filipning yana bir qahramoni qalbi jo'shqin vatanparvar, 
hayolparast gamburg shaxzodasi (Kleystning «Gamburglik shahzoda») boidi. 
Jan Vilar «Milliy Xalq teatri»da Sofoklning «Antigona», Brextning «Artur 
Uining martabasi» (Vilarning o'zi Artur Uini o'ynagan), Gyugoning «Mariya 
Tyudor», Molyerning «Don Juan», Aristovanning «Tinchlik» (o'zi Trigey rolida) 
kabi asarlarni sahnaga qo'yadi.