Мавзу: Ташкилотлар ва уларни бошқариш

Қўшимча маъсулиятга эга жамият - бир ёки бир неча шахслар томонидан таъсис этилган жамият, унинг низом сармояси таъсис ҳужжатлари томонидан маълум миқдорлардиги улушларга тақсимланган. Бундай жамият иштирокчилари унинг мажбуриятлари бўйича ўз мулклари билан ҳамма учун бир хил миқдордаги жамиятнинг таъсис ҳужжатларида белгиланган уларнинг киритмаларининг каррали қийматидаги биргаликдаги субсидияли жавобгарликка эгалар. Битта иштирокчини банкрот бўлишида унинг жамият мажбуриятлари бўйича жавобгарлиги, агар жамият ҳужжатлари томонидан жавобгарликни тақсимлашнинг бошқача тартиби кўзда тутилмаган бўлса, қолган иштирочилар ўртасида уларнинг киритмаларига мутоносиб равишда тасдиқланади.
Акциядорлик (ҳиссадорлик) жамияти - низом сармояси акцияларнинг маълум сонига тақсимланган жамият. Акциядорлик жамияти иштирокчилари (акциядорлар) унинг мажбурияти бўйича жавоб бермайдилар ва ўзларига тегишли бўлган акциялар қиймати доирасида жамият фаолияти билан боғлик зарар кўриш хатарига эгалар.
Акцияларга тўлиқ ҳақ тўламаган акциядорлар акциядорлик жамиятининг мажбуриятлари бўйича ўзларига тегишли бўлган акцияларнинг ҳақ тўланмаган қисми доирасидаги биргаликдаги жавобгарликка эгалар.
Жамиятнинг фирма номи унинг низоми ва жамият акциядорлик эканлигининг кўрсатилишига эга бўлиши керак.
Иштирокчилари ўзларига тегишли бўлган акцияларни бошқа акциядорларнинг розилигисиз тортиб олишлари мумкин бўлган акциядорлик жамияти очиқ акциядорлик жамияти деб аталади. Бундай жамият ўзи томонидан чиқарилган акцияларга очиқ обунани ўтказиши ва уларни қонун ва бошқа ҳуқуқий ҳужжатлар томонидан белгиланган шартларда эркин сотиши мумкин.
Очиқ акциядорлик жамияти ҳар йили умумий маълумот бериш учун йиллик ҳисобот, бухгалтерия баланси, фойдалар ва зарарларнинг ҳисобини босиб чиқариши керак.
Акциялар фақат уни таъсисчилари ёки бошқа шахсларнинг олдиндан беогиланган доираси орасида тақсимланадиган акциядорлик жамияти ёпиқ деб тан олинади. У ўзи томонидан чиқарилган акцияларга очиқ обунани ўтказиш ёки уларни шахсларнинг чекланмаган доирасига харид қилиш учун бошқа тартибда таклиф қилиш ҳуқуқига эга эмас. Ёпиқ акциядорлик жамияти акциядорлари ушбу жамиятнинг бошқа акциядорлари томонидан сотилаётган акцияларни харид қилишнинг афзаллик ҳуқуқига эгалар. Ёпиқ акциядорлик жамияти иштирочиларининг сони акциядорлак жамиятлари ҳақидаги қонун томонидан маълум сондан ошиб кетмаслиги керак, акс холда у бир йил давомида очиқ акционерлик жамиятига ўзгартирилиши, бу муддат ўтгач, суд тартибида тугатилиши керак.
Акциядорлик жамияти таъсисчилари бир бирлари билан жамиятни ташкил қилиш бўйича қўшма фаолиятни амалга ошириш тартиби, низом сармоясининг миқдори, чиқарилаётган акцияларнинг категорияси ва уларни жойлаштириш тартиби, ҳамда акциядорлик жамиятлари ҳақидаги қонун томонидан кўзда тутилган бошқа шароитларни белгилаб берувчи шартномани тузадилар.