Мавзу: Ташкилотлар ва уларни бошқариш

Синдикат - бу картель битимининг турли-туманлиги бўлиб, тадбиркорлар- нинг бюртмаларни келишилган ҳолда тақсимлаш, хом ашёни харид қилиш ёки иштирокчилар томонидан ишлаб чиқарилаётган барча маҳсулотни ёки уни бир қисмини (ягона сотиш тармоғи ёки иштирокчилардан биттаси орқа- ли) сотиш мақсадида ташкил қилинган бирлашмасидир. Синдикат иштирок- чилари ўзларининг юридик ва ишлаб чиқариш мустақилликларини, баъзида эса синдикатнинг сотиш идораси ёки жамият билан боғлик шахсий сотиш тармоқларини ҳам сақлаб қоладилар .Бунда тижорат мустақиллиги қисман йўқолади. Синдикат, қоидага кўра, оммавий талаб товарлари, хусусан кўмир, пўлат, нефть, спирт, шакар, пахта калаваси ва ҳ.к ни сотиш билан шуғуллана- ди. Синдиқат рақобот, ҳамда бозорни худудий тақсимланишини вақтинчалик юмшатиш ёки бартараф қилиш воситаси бўлади. Синдикат битимининг асосий бандлари қуйидагилардан иборат: ишлаб чиқариш ҳажми, нархларни белгилаш, маҳсулотнинг сифати ва навлари.
Трест - бу бирлашмада ҳар хил корхоналар, ўзларининг юридик ва хўжалик мустақилликларини йўкотган ҳолда, ягона ишлаб чиқариш мажмуасига бирлашадилар. Трестда корхоналар хўжалик фаолиятининг барча томонлари бирлаштирилади. Трест ишлаб чикариш фаолиятининг нисбатан бир турдалиги билан ажралиб туради. Бу шакл комбинациялашган ишлаб чиқариш, масалан, хом ашёни изчил ишлаб чиқаришни ташкил қилиш учун қулайдир. Трестга кирувчи барча корхоналар ягона оператив бошқарувни амалга оширувчи битта бош компанияга бўйсунадилар.
Концерн - бу мустақил корхоналарнинг (одатда ишлаб чиқариш характеридаги) бирлашмаси, улар иштирок этиш, шахсий иттифоқдар, битимлар, молиялаштириш, ишлаб чиқаришдаги яқиндан ҳамкорлик тизими васитасида боғланадилар. Бирлашган корхоналар акциядорлик жамияти ёки ўртоклик шаклидаги юридик шахс бўлиб қолади. Концерн ўзига кирувчи компаниялар фаолиятини тўлиқ назорат қилади.
Консорциум - бу бир неча банклар ёки саноат ташкилотлари ўртасидаги қарзларни биргаликда жойлаштириш, йирик молиявий ёки тижорат операциялари, инвестицион лойиҳаларни амалга ошириш учун вақтинча битимдир.