Мавзу: Танлама кузатиш

Серияли (уяли) танлаш. Бунда текширишга тўпламнинг алоҳида бирликлари эмас, балки тасодифий ёки механик усулда танланган бир бутун гуруҳлари (сериялар, уялар) олинади.

Ҳар бир гуруҳ(серия)да ёппасига кузатиш ўтказилади ва бунинг натижалари бош тўпламга ёйилади.

Танлов такрорланувчи ва такрорланмайдиган танлаш схемалари бўйича ўтказилиши мумкин.

Такрорланувчи танлаш. Ҳар бир танлаб олинган бирлик ёки серия бош тўпламга қайтарилади ва яна танловга тушиши мумкин. Бу усул қайтиб келувчи шар схемаси деб ҳам юритилади.

Такрорланмайдиган танлаш. Ҳар бир текширилган бирлик ажратиб олинади ва бош тўпламга қайтарилмайди, шунинг учун ҳам у қайта текширишга тушмайди. Бу усул қайтмайдиган шар схемаси номини олган.

Комбинациялашган танлаш. Юқорида кўриб чиқилган танлаш турлари биргаликда, яъни комбинациялашган ҳолда қўлланилиши мумкин. Комбинациялашган танлаш бир ёки бир неча поғонада қуйидагича ўтказилади:

Комбинациялашган танлаш. Юқорида кўриб чиқилган танлаш турлари биргаликда, яъни комбинациялашган ҳолда қўлланилиши мумкин. Комбинациялашган танлаш бир ёки бир неча поғонада қуйидагича ўтказилади:

- биринчи поғонада бош тўплам бир жинсли тўпламларга ажратиб гуруҳланади;

- иккинчи поғонада ҳар бир гуруҳнинг бош тўпламдаги салмоғи аниқланилади;

• - учинчи поғонада ҳар бир гуруҳдан бирликлар уларнинг салмоғига қараб мутаносиб равишда тасодифий ёки механик усулда танланади.

Бош ва танланма тўплам ўлчовларининг асосий кўрсаткичлари қуйидаги ишора (ҳарф)лар билан белгиланади:

N - бош тўпламнинг ҳажми (унга кирувчи бирликлар сони);

n - танлама тўплам ҳажми (текшириладиган бирликлар сони);

- бош ўртача (бош тўпламдаги белгининг ўртача миқдори);

х̃ - танлов ўртача(танлама тўпламдаги белгининг ўртача миқдори);

р - бош салмоқ (бош тўпламдаги маълум белги бирликларининг салмоғи, ҳиссаси); p=M:N