Mavzu: Tadbirkorlik faoliyatida biznes-reja

Mahsulot sotish bozorini iqtisodiy baholash

Bu qism biznes-rejada asosiy hisoblanadi. Bunda, ishbilarmon, bozoming butun tuzilishi, tarmoqning rivojlanishini aks ettirishi, egallamoqchi bo‘lgan bozor segmentini ajratish va raqobatchilar faoliyatini tavsiflashi kerak. Bosh masala - tadbirkoming bozordagi shaxsiy hissasi dinamik o‘sishini isbotlash. Buning uchun ishbilarmon quyidagilami bilishi kerak:

• 
  kim uning mahsuloti xaridori boiadi;
  
• 
  u qancha tovar sotishi mumkin;
  

•qanday qilib o‘z tovarini o‘tkazadi (to‘g‘ridan-to‘g‘ri aloqa, ekspert, diler, vositachi orqali, biija va broker orqali).

Asosiy ffluammo shundan iboratki, ishbilarmon o‘z mahsulotini tovar bozorida sotish uchun quyidagilami ko‘ra olishi kerak:

• 
  mahsulotning kelgusidagi (3-5 yildagj) bozor potensiali;
  
• 
  raqobatchilaming mavjudligi va imkoniyatlari;
  
• 
  raqobatchi tovarlar bilan «kurashish» usullari.
  

Tovami kim sotib oladi, degan savolga javob berish uchun, ishbilarmon bu boMimda bir necha bozor omillarini tekshiradi: shunday tovar qayerda va qancha sotilmoqda, mintaqada qancha shunday tovar bor, uni transport vositasida tashish va sotish imkoniyatlari qanday.

Alohida diqqat raqobatchilarga qaratilishi kerak. Ishbilarmon o‘z raqobatchilarini qanchalik yaxshi o‘rganib chiqsa, shuncha kam xatolarga yo‘l qo‘yadi. U kim qanaqa mahsulot chiqarmoqda va qanday hajmda sotmoqda, narxi qancha va sifati qanday, xaridorlaming raqobatchilardan tovar olishining o‘ziga xos tomonlari haqida axborotga ega bo'lishi kerak.

Bo‘limning bu qismi quyidagi ketma-ketlikda berilishi kerak:

1. 
   Xuddi shunday tovami ishlab chiqamvchi korxonalar ro‘yxati va ulaming asosiy tavsifi.
   
2. 
   Ulaming reklama faoliyati tavsiflari.
   
3. 
   Asosiy afzalliklari: sifat va dizayn ko‘rsatkichlari, tovar haqida sotib oluvchilaming fikri.
   

Bu yerda raqobatchilaming mahsulotlami yaxshi sifatlarini, uning sifat ko‘rsatkichlarining yomon tomonlarini ishbilarmon hisobga olishi va o‘z tovarlarida bunday kamchiliklami bartaraf qilishi mumkinligini baholashi kerak ( Shuningdek, raqobatchilarda ish qanday borayotganini bilish kerak, iqtisodiy ahvol yaxshimi, ko‘tarilish bormi yoki aksincha, zarar ko‘rayaptimi? Qanday omillar hisobiga ulaming omadi kulib boqmoqda. Raqobatchilar haqida to‘liq axborot masalalami muvaffaqiyatli yechishda yordam beradi.

«Bozorga o‘z mahsulotini chiqarish foydalimi?». Agar «ha» bo'lsa, unda qaysi segmentga, ya’ni qaysi sotib oluvchiga ishonish kerak?

Bozoming ijtimoiy, milliy, madaniy, iqlimiy, demografik va iqtisodiy omillari ishbilarmon uchun qaysi xaridorlar uning mahsulotini olishi mumkinligini ajratib beradi. Masalan, xaridorlaming katta qismi bu o'rtacha ta’minlangan odamlar, xizmatchilar (nafaqaxo‘rlar), yoshlar (o‘rta yoshdagilar), o‘qimishli kishilar (dehqonlar) va boshqalardir. Bo‘limning oxirgi qismida ishbilarmon istiqboldagi 3-5 yilga qisqacha bashorat berishi kerak. Uning fikri bo‘yicha qancha hajmda mahsulot sotish mumkin? Bozorda raqobatchilar bilan qanday usullar yordamida kurashish mumkin? Kelajakda mahsulot ishlab chiqarishning qaysi strategiyasini tanlaydi? Xuddi shu savollar, tushunarli tarzda, biznes rejaning keyingi bo‘limlarida ko‘rsatiladi.

3.