Mavzu: tabiatshunoslikni o’qitish metodikasi pedagogik fan sifatida

O’quvchilarning ilmiy-amaliy dunyoqarashini shakllantirish 
maqsadida 
ular faqat dasturda ko’rsatilgan obyekt va voqelik bilangina emas, balki o’qituvchi bilan 
birgalikda jonli va jonsiz tabiatning sabab-oqibat aloqalari va munosabatlarini 
belgilaydi, tabiatdagi ma'lum qonuniyatlarni ochishga harakat qiladi. Tabiatshunoslik 
fanini o’rgatish jarayonida o’qituvchi quyidagi vazifalarga e'tibor berishi lozim: 
1) jonli va jonsiz tabiat va maktab atrofidagi, viloyatdagi, o’z yurtidagi 
kishilarning mehnati haqidagi tasavvur va tushunchalarni shakllantirish va 
rivojlantirish; 
2) tabiatdagi va kishilar mehnatidagi mavsumiy o’zgarishlarni kuzatish; 
3) oddiy ilmiy dunyoqarashni shakllantirish maqsadida jonli va jonsiz tabiatdagi 
voqelikni bolalar bilan doimiy kuzatib borish; 
4) aniq misollar asosida ashyolar va tabiat hodisalari o’rtasidagi o’zaro aloqalarni 
ochib berish, tabiatning odamlar mehnatiga ta'sirini ko’rsatish; 
5) tabiatni asrash amaliyoti haqidagi bilimni rivojlantirish yuzasidan 
o’tkazilayotgan tadbirlar bilan tanishtirish; 
6) sanitariya-gigiyena haqidagi bilimlami shakllantirishda davom etish, shaxsiy va 
jamoa gigiyenasi ko’nikmalarini taraqqiy ettirish. 
Tabiatshunoslik fani o’z oldiga ekologik ta'lim va tarbiya 
maqsadlaridan kelib chiqib, o’quvchilarni insonning tabiatga ta'sirini va tabiat 
boyliklarini bolalarga tushuntirish vazifasini qo’yadi. 
Tabiatni asrash masalasi tabiatshunoslik fanining bosh vazifalaridan biri 
bo’lib, u bolalarda tabiiy boyliklarni asrash va ko’paytirishga intilishni tarbiyalashga 
yordam beradi. O’quvchilar tabiatning biron-bir bo’lagining halokati boshqalarining 
halokatga olib kelishi haqida tasavvuriga ega bo’ladi; ular o’simliklarni o’stirish, 
mahalladagi daraxtlarni parvarishlash, qushlarni boqish uchun o’simliklar mevasini 
terish, maktab bog’ida o’stirish uchun gullar urag’ini ekish, jonli tabiat burchagida 
ishlash kabi tabiatni asrash yumushlarida qatnashadi. 
Fan darslari, tajribalar, sayohatlar, amaliyot ko’rinishidagi darsdan tashqari 
ishlar (dalada o’tkaziladigan amaliyotlar) o’quv mashg’ulotlarning asosiy shakli 
hisoblanadi. Tabiatshunoslikni o’qitishda shu fanga xos bo’lgan tabiatning o’zidagi, 
sinfdagi, jonli tabiat burchagidagi ashyolar va voqelikni kuzatish, tabiiy obyektlar va 
ularning tasvirlarini darsda namoyish qilish, o’quv eksperimenti o’tkazish yetakchi 
o’rin tutadi. 
Tabiatshunoslik darslari o’quvchilarda kishilar mehnatini hurmat qilishni 
tarbiyalab, mehnat malakalari va ko’nikmalarini shakllantiradi. 
O’simlik va hayvonot dunyosini asraymiz bo’limi o’quv-chilarning 
mavsumiy o’zgarishlar haqida bilimlarini chuqur-lashtirishni va bir paytning o’zida 
o’simlik hamda hayvonot dunyosi bilan kengroq tanishtirishni ko’zda tutadi. 
Sog’liqni saqlash mavzusi inson jonli tabiatning bir bo’lagi ekanligi haqidagi 
fikrni shakllantirish, tana a'zolarining joylashuvi, ular bajaradigan vazifalar, ularga 
nisbatan ehtiyotkorlik bilan munosabatda bo’lish kabi ma'lumotlarga to’xtalinadi. 
Har bir bola o’z oiganizmi, uning rivoji va sog’lig’ini saqlash uchun ularni bilishi 
lozimligi haqida umumiy bilimga ega bo’lishi kerak. 

---