Mavzu: Sug’oriladigan yerlarni meliorativ o’zlashtirish, qayta qurish va unumdorligini tiklash ishlarini kompleks mexanizatsiyalash

Teleskopik ish jihozli ekskavtorning ishlash sxemalari:
a
— to'kma yonlarini tekislash; 
b
— asos va maydonlarni tekislash; 
d 
— tor joylarni 
va quvur atroflarini tekislash. 
Teleskopik ishchi jihozi bino va inshootlar ichida, kommunikatsiyalar zich 
o'tkazilgan, yuqori aniqlik talab qilinadigan sharoitlarda juda qo'l keladi va u bilan 
almashtiradigan boshqa mashina va uskunalar mavjud emas. 
Draglayn ekskavatorlari bilan yer ishlarini bajarish texnologiyasi.
 
Draglayn
 
(ingl. 
dragline
— cho'michi strelaga temir arqon orqali ulangan 
ekskavator). Draglaynlar gruntni qazib olib, asosan, yerga tashlabishlash uchun 
mo'ljallangan ekskavator sanaladi. Draglaynlar texnologik ko'rsatkichlan bo'yicha, 
nisbatan keng frontli va universal ekskavator bo’lib suv xo’jaligi va melioratsiya 
ishlarini mexanizatsiyalashda keng qo'llaniladi. 
Draglaynlar o zi turgan sathdan pastdagi gruntni qazishga mo'ljallangan va gruntni 
suv ostidan qazib olish imkoniyatiga ega. Ayrirn hollarda draglayinlar yordamida 
gruntni transport vositalariga ortib ishlash ham mumkin. Lekin bunda to'g'ri, 
teskari cho'michli ekskavatorlarga nisbatan ish unumdorligi 20% ga kamayadi.
Bunday holatni ekskavator ishchi siklining uzunligi va cho'michning temir 
arqonga osilganligi bilan izohlash mumkin. Sababi - temir arqonga iliingan 
cho'michni aytosamosval kuzovi markaziga to'g'rilab, eng ko'pi bilan 1 metr 
balandlikdan, cho’michdagi gruntni to’kish ekskavator mashinistidan yuqori kasb 
mahoratini talab qiladi. 
Draglayn ekskavatorining texnologik parametrlari uning strelasining gonzontga 
nisbatan o'rnatilish burchagiga bog'liq. Shuning uchun ekskavator texmk 
ko'rsatkichlarida ikki xil 30° uchun alohida va 45°uchun alohida ko'rsatkichlar 
keltiriladi. 

---

Draglayn ekskavatorning afzalligi uning kavlash, to'kish radiuslarining va kavlash 
chuqurligi, bilan to'kish balandliklarining kattaligidadir. Draglayn ekskavatori zanjir 
tasmali yurish mexanizmi bilan ta'minlangan, cho'mich sig’imi 2,0 m
3
gacha, ichki 
yonuv dvigatelli harakat manbayiga ega.
Ekskavator tanlashda ishchi o'lchamlarini har taraflama tekshirib ko'rish 
maqsadida quyidagi shartlarning bajarilishiga e'tibor beriladi: 
R
to’k
≥A / 2 , 2)H
to’k
>h
tt 
3) H
qaz
>h 
bu yerda: A - qazilma bo'yicha ish ko'lami, qazilma tuproqtepalarining 
joylashishiga bog'liq. Tuproqtepa bir tomonda bo'lganda (2 17-rasm): 
' 
— trapetsiyasimon shakl uchun 
A = b + 2m
k
h + a + m
1
h
tt
+ b
tt
, m
 
- uchburchaksimon shakl uchun (2.17-rasm):
A = b + 2m
k
h + a + m
1
h
tt
, m
 
, m 
Yuqoridagi shartlar bajarilsa, ekskavator qazilmani bir o'tganda qazish 
.mkon.yat.ga ega bo'ladi. Agar birinchi va ikkinchi shartlar bajarilib, keyingi shart 
bajanlmasa, yer osti suvining sathiga va to'kish balandligiga qarab qazilma 
chuqurhgi, bo'yicha ikki pog'onada qaziladi, ya'ni 
H
qaz
> h / 2 
H
to’k
> h / 2
+
h
tt
bu yerda: H
qaz
, H
to’k
ekskavatorning eng katta qazish chuqurligi va eng katta to'kish 
balandligi, m.